ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Η παρουσίαση του βιβλίου εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου του Ν. Ξεριά, έγινε από τον γράφοντα σ' αυτό το ιστολόγιο, την Κυριακή 3/10/2010.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΟΥ ΞΕΡΙΑ
Στην εποχή που δυστυχώς θριαμβεύει το discount και υφίσταται έκπτωση αξιών, ηθών, αρχών και φαντασίας αλλά και τάση ισοπέδωσης των πάντων, ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Νέου Ξεριά αντιστέκεται και συνεχίζει να δημιουργεί. Δημιουργεί εκδίδοντας το τρίτο κατά σειρά βιβλίο του, το οποίο φέρει τον τίτλο ‘Τα καπνά η διαδικασία παραγωγής τους στην παλιά εποχή’.
Συγγραφέας του έργου αυτού όπως και των άλλων δύο που έχει εκδώσει ο Σύλλογος είναι ο συγχωριανός μας και μέλος αυτού, ο κος Βασίλης Μυλωνάς, ένας ακούραστος εργάτης της ζωής που ως εκ θαύματος μετά την συνταξιοδότησή του και την έλευσή του στην Ελλάδα για μόνιμη διαβίωση από τη Γερμανία, μετατράπηκε σε έναν ακούραστο εργάτη των γραμμάτων και της κοινωνικής προσφοράς. Αυτό καταδεικνύεται περίτρανα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο όσο και από τον καθημερινό ακάματο αγώνα για τον πολιτισμό, την τρίτη ηλικία, την τοπική ιστορία, την παθιασμένη εφήμερη αρθρογραφία.
Η προσφορά του κου Μυλωνά προς το Σύλλογο είναι ανεκτίμητη, γιατί εκτός από τα σημαντικά έργα που θέτει στην εκδοτική φαρέτρα του άρα και την οικονομική του ενίσχυση, καταγράφει την ιστορία του χωριού, γεγονός που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον, κάνει οικεία πρόσωπα και γεγονότα σε νεότερους και θυμίζει στους παλαιότερους τον πρότερό τους βίο. Με ύφος γλαφυρό αλλά και ταυτόχρονη επιστημονική τεκμηρίωση, με παραθέσεις και στατιστικά στοιχεία, από τη μια κάνει τα έργα του προσιτά στο ευρύ κοινό και από την άλλη καταγράφει την ιστορία του τόπου του με ακρίβεια, προσφέροντας σημαντικές πληροφορίες στον ερευνητή.
Το βιβλίο λοιπόν που παρουσιάζουμε σήμερα, είναι η πρώτη έκδοση του Συλλόγου, η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια του χωριού Ξεριάς και αναφέρεται στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης, ακριβώς γιατί εστιάζει και ασχολείται πολύ αναλυτικά με τον καπνό, του οποίου η καλλιέργεια κυριάρχησε στην περιοχή για περίπου έναν αιώνα. Ο καπνός άρχισε να καλλιεργείται στα μέρη μας από το 1913 και έφτασε μέχρι το 2008 τότε που είδαμε και τον τελευταίο καπνοκαλλιεργητή να εγκαταλείπει την καλλιέργεια.
Το έργο αυτό του κου Μυλωνά αποτελεί σημαντική παρέμβαση για την ιστορία του τόπου μας για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι ο καπνός ως καλλιέργεια, συνδέεται άμεσα με την ομαλή προσαρμογή των εκριζωμένων προγόνων μας στο ετερόκλητο χωριό μας ( ετερόκλητο γιατί συμβιώνουν αρμονικά για έναν σχεδόν αιώνα άνθρωποι από τον Πόντο, τη Μικρασία, τη Θράκη και Σαρακατσάνοι πρώην νομάδες). Οι εκριζωμένοι πρόσφυγες γνώριζαν πολύ καλά την καλλιέργεια του ανατολικού καπνού και δεν χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να πιάσουν άριστη ποιότητα και ποσότητα καπνού στην περιοχή μας βοηθούμενοι βέβαια και από το ιδανικό κλίμα. Μερικοί μάλιστα ήρθαν επί τούτου εδώ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την αφήγηση του παππού μου του Περικλή που μου έλεγε ότι ενώ το καράβι από τη Τραπεζούντα τους έβγαλε στην Καλαμαριά και η επιτροπή τους έστειλε να εγκατασταθούν κάπου στο Κιλκίς, μετά από έξι μήνες περίπου, ο θείος του ο νάνος τους μήνυσε μέσω ενός κοινού γνωστού, ότι έχουν εγκατασταθεί σε έναν τόπο το Κουρού Ντερέ Καβάλας, που βγάζει καταπληκτικά καπνά, δουλειά που γνώριζαν από το χωριό τους το Αγρίδι Τραπεζούντας και αυτό στάθηκε αφορμή να μετεγκατασταθούν και να ζήσουν μόνιμα εδώ.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο το έργο αυτό είναι πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι η καλλιέργεια έχει χαθεί μάλλον ανεπιστρεπτί από τον τόπο μας. Έτσι η μελέτη του Μυλωνά με την παρουσίαση αναλυτικά όλων των σταδίων παραγωγής, την παρουσίαση στατιστικών στοιχείων, φωτογραφιών, ορολογίας του καπνού αυτόματα γίνεται πολύτιμη γιατί διατηρεί ζωντανή στα μάτια του ανθρώπου που θα γεννηθεί αύριο και δεν θα έχει αντικρίσει ούτε καπνόφυλλο, την έννοια καπνός.
Για τη γενιά στην οποία ανήκω, αυτή δηλαδή που βρίσκεται στην αρχή προς το μέσο της παραγωγικής διαδικασίας, άνθρωποι της οποίας ίδρυσαν το Σύλλογο το 2003, το καπνό*** σημαίνει πολλά. Τα παιδικά μας χρόνια είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με όλη την παραγωγική διαδικασία του καπνού. Όταν το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων ήταν καπνοκαλλιεργητές στο παλιό χωριό αλλά και στα πρώτα χρόνια του νέου όλος ο βίος μας εξαρτάτο από το καπνό. Ο κρεμασμένος σπόρος από τα περσινά φυτά στα σπίτια, η σπορά, τα φυντάνια, η φυτεία, οι γκιόλες που τραβούσαν νερό κατά τη φυτεία, το σπάσιμο, οι κόφες πάνω στα κάρα και μετέπειτα στα αγροτικά και στα τρακτέρ, τα σιρίκια, οι κρεμανταλάδες μέσα στο χωριό, οι κιουντέδες, τα δέματα, ο έμπορας, το ζύγισμα, η καπνοπούληση είναι εικόνες που δεν θα φύγουν ποτέ από τα μάτια μας όσο ζούμε. Για μας ο καπνός ήταν τρόπος ζωής. Το καλοκαίρι σήμαινε βελόνιασμα με παρέες, πρωινή κουβέντα, ανάλυση της χτεσινής ημέρας αλλά και γενικότερα των τεκταινόμένων στο χωριό. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε χωρίς τη μυρωδιά του φρέσκου καπνού, γνωρίζαμε τις καλές βελόνες και ο καθένας διάλεγε τις δικές του, για όποιους δεν καλλιεργούσαν οι γονείς τους εκ περιτροπής πήγαιναν κάθε μέρα και σε διαφορετικό σπίτι για να βοηθήσουν στο βελόνιασμα.
Ο καπνός για μας αποτελούσε την αφορμή να ενώνονται τα γειτονικά σπίτια, να έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι, να μοιράζονται όλοι μαζί τις χαρές και τις λύπες του χωριού, να γνωρίζονται, να ερωτεύονται, να παντρεύονται μεταξύ τους. Η καλλιέργεια του καπνού δημιουργούσε κοινά ενδιαφέροντα στους κατοίκους του χωριού και κοινές ανησυχίες. Όλοι μαζί περίμεναν τις βροχές του Ιούνη για να ποτιστούν τα φρεσκοφυτεμένα, όλοι μαζί ανησυχούσαν για το ενδεχόμενο χαλάζι, όλοι μαζί αντιμετώπιζαν τις αρρώστιές του και γενικότερα η καλλιέργεια αυτή αποτελούσε τον ενωτικό κρίκο της διαβίωσης στο Κουρου Ντερε.
Είμαστε υπερήφανοι ως Σύλλογος, γιατί το λιθάρι που βάζουμε στην καταγραφή της τοπικής ιστορίας, πάντα μέσω του ακούραστου συγγραφέα Βασίλη Μυλωνά περιλαμβάνει ένα πλουσιότατο λεξιλόγιο, λέξεων που σήμερα ξεχάστηκαν. Σε κάποιους από σας μπορεί να μην λένε τίποτε αλλά για εμάς σημαίνουν πολλά και μας δημιουργούν ρίγη συγκίνησης οι λέξεις: κουμσάλια, σιρίκια, κίρντισμα, βεργαλάκι, κιουντές, πρώτες, δεύτερες, τρίτες, ούτσια, ούτσαλτια, σαι, τσεμπέλια, οτζάκια. Η μελέτη του βιβλίου, αποτελεί ευκαιρία για επαφή με τις έννοιες τούτες ακόμη και για αυτούς που δεν είδαν ποτέ καπνό.
Το έργο αυτό του κυρίου Μυλωνά το αφιερώνουμε στην μνήμη όλων των καπνοκαλλιεργητών του Ξεριά που δεν υπάρχουν πια, οι οποίοι με την καλλιέργεια του καπνού, κατάφεραν να ριζώσουν, όντας ξεριζωμένοι από την πατρίδα τους, στον άγονο τούτο τόπο, κατάφεραν να δαμάσουν τη γη, κατάφεραν να ζήσουν τις οικογένειές τους σε πολύ δύσκολες εγγενείς συνθήκες, οραματίστηκαν μέσω του βιοπορισμού από την καλλιέργεια αυτή ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους και μάλλον τα κατάφεραν. Μακάρι τα βιβλία του Μυλωνά να τους κρατήσουν ζωντανούς για αιώνες στις μνήμες όλων των απογόνων μας, γιατί όπως έλεγαν οι δικοί μου πρόγονοι
Οψεσ’νοί είμες οσημερ’νοί κι 'μες.
Χθεσινοί είμαστε, δεν είμαστε σημερινοί.
Αέναη η ζωή.