Aφορμή για τη δημοσίευση αυτή είναι η ανακοίνωση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος ότι στις προσεχείς ημέρες θα πραγματοποιήσει μνημόσυνα και αντίστοιχες εκδηλώσεις για την αποκατάσταση της μνήμης του Νίκου Ζαχαριάδη, του Άρη Βελουχιώτη και του Νίκου Βαβούδη. Μετά το πρώτο σοκ που παθαίνεις πρωτοδιαβάζοντας το γεγονός, μια ενδελεχέστερη διερεύνηση του πράγματος σε οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δυο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν:
Το πρώτο είναι το ΚΚΕ να ωρίμασε, να σκέφτηκε τα πράγματα με ένα πιο ψύχραιμο μάτι και καθώς απομακρύνονται τα ιστορικά γεγονότα και ο χρόνος παίζει τον καταλυτικό ρόλο της στρογγυλοποίησης και της άμβλυνσης, τελικά να έφτασε η ώρα να παραδεχτεί τα τραγικά λάθη του παρελθόντος, τα βασισμένα στον απόλυτο δογματισμό και την υποδούλωση στο Καθεστώς.
Το δεύτερο είναι ότι το Κόμμα εκμεταλλευόμενο τον γενικότερο αχταρμά, την ισοπέδωση των πάντων ηθικά, ιδεολογικά και πολιτικά προσπαθεί να αξιοποιήσει την γενική ιστορική παραδοχή, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, περί της ακμαιότητας (τουλάχιστον) των τριών προαναφερθέντων και της προσήλωσής τους στην ιδεολογία την οποία πλήρωσαν με την ίδια τους τη ζωή προδομένοι από το Κόμμα. Το κόμμα βέβαια που κατά πολλούς ιστορικούς αποτελεί τον ηθικό και ίσως και τον φυσικό αυτουργό των εν λόγω εγκλημάτων, βλέποντας την επικείμενη κατάρρευση του κομματικού συστήματος του οποίου σημαντικό πυλώνα αποτέλεσε ο προσεταιρισμός των αριστερών ψήφων από τον Ανδρέα Παπανδρέου, κλείνει το μάτι στην ιστορία και δίδοντας ψιχία μετάνοιας, καρτερικά αναμένει να επανακάμψει στις αγκάλες του ο Δημοκρατικός Λαός.
Προσπαθώντας να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρους του γεγονότος και να μπούμε στο μυαλό των ιθυνόντων του Περισσού για να βρούμε ποια από τις δυο εκδοχές είναι πιο κοντά στην αλήθεια θα παραθέσουμε κάποιες αλληλένδετες σκέψεις:
Το ΚΚΕ είναι αλήθεια πια ιστορική ότι διέπραξε τρομακτικά λάθη στο χειρισμό των καταστάσεων στην Εθνική Αντίσταση αλλά κυρίως στον εμφύλιο. Μπορεί η ευθύνη του για την πορεία των πραγμάτων να είναι σαφώς μικρότερη από εκείνη της άλλης πλευράς αλλά τα λάθη είναι πολλά και σημαντικά και οφείλονται στο γεγονός ότι κουμανταδόροι ήταν άνθρωποι ανίκανοι, κάποτε ακόμη και αγράμματοι αλλά με κοινό χαρακτηριστικό την δογματική προσήλωση στο μεγάλο Καθεστώς. Αγωνιστές αν μη τι άλλο καθαροί, αγνοί ιδεολόγοι που έβαζαν το συμφέρον της πατρίδας πάνω απ’ το συμφέρον του κόμματος δεν χωρούσαν στις λογικές αυτές και πετιόταν έξω από τον κύκλο με συνοπτικές και συνωμοτικές διαδικασίες. Το κόμμα επίσης είναι αλήθεια και αυτό ότι μετά την ολική επαναφορά του στην πολιτική σκηνή το 1974 έμεινε εγκλωβισμένο στα ιστορικά του λάθη και τα φαντάσματα του παρελθόντος παρόλο τον προοδευτισμό του ηγέτη του (σε άλλα ζητήματα) και το πράγμα μπετοναρίστικε ακόμη περισσότερο με τη διαδοχή του από τη σιδηρά κυρία. Το ΚΚΕ όλο αυτό το διάστημα δεν τολμά να ανοίξει ούτε καν τα αρχεία του, πλην σπανίων εξαιρέσεων και στην αντίληψη του κόσμου περνά ότι κάποιος που δεν εμφανίζει τα μυστικά του προφανώς το κάνει για να κρύψει αμαρτίες. Άλλη μια σοβαρή αλήθεια είναι βεβαίως ότι στο πλαίσιο της δογματικής αυτής λειτουργίας το ΚΚΕ έμεινε σχεδόν έξω από το παρόν κομματικό σύστημα (το πέντε κόμματα δυο πολιτικές μάλλον την αλήθεια αντικατοπτρίζει) και έμεινε προσηλωμένο στην τακτική του αγώνα και της πάλης για τα δικαιώματα του λαού με μια καθαρότητα μοναδική, που όμοιό της δεν εμφανίστηκε σε όλα τα μεταπολιτευτικά χρόνια. Δηλαδή ανεξέλικτο, ομοίαζε με ιδεολογικό ευαγγέλιο που δεν μετέβαλλε ούτε λέξη από τα αρχικώς λεχθέντα και αποτελούσε σημείο αναφοράς του αγώνα σχεδόν έξω από το υπάρχον κομματικό σύστημα. Αλήθεια είναι επίσης ότι κάποια στιγμή και κυρίως όταν ψυχανεμίζεσαι ή υφίστασαι ολικές επαναφορές σου γυρνάει το μυαλό και προχωρείς σε κινήσεις και υποχωρήσεις που υπό άλλες συνθήκες και σε άλλες εποχές θα φαινόταν ακόμη και σε σένα τον ίδιο αδιανόητες(βλέπε συμπεριφορά πολύ αυστηρών πάλαι ποτέ γονιών όταν γίνονται παππούδες).
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι και οι δυο εκδοχές έχουν δόση λογικής μέσα τους όμως η δεύτερη εμφανίζεται ίσως πιο ισχυρή. Όπως και να ’χει δεν είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης των λαθών σου αυτός. Το λογικό είναι να αναθέσεις σε ιστορικούς της εμπιστοσύνης σου να ανοίξουν πρώτα τα περίφημα πια αρχεία να βγάλουν προς τα έξω την πλευρά της ιστορίας που λείπει και έλειψε για μισόν αιώνα στον οποίον εκδιώχθηκες, εξορίστηκες, καταπατήθηκες, πείνασες, πέρασες στο κοινωνικό περιθώριο και μετά την ιστορική αποκατάσταση να ποιείς και μνημόσυνα. Αλλά όπως λέει και ο τίτλος η αποκατάσταση άργησε μισόν αιώνα και αν γινόταν τότε τώρα μπορεί τα πράγματα να ήταν αλλιώς. Ο Σεφέρης ως μέλος της διπλωματικής αποστολής στη συμφωνία του Λιβάνου (17-20 Μάη 1944) εμπνεύστηκε από τις συμπεριφορές Ελλήνων προς την Πατρίδα τους και έγραψε λίγους μήνες αργότερα το ποίημα «Τελευταίος σταθμός»:
Ερχόμαστε απ’ την άμμο της έρημος απ’ τις θάλασσες του Πρωτέα,
ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,
καθένας κι ένα αξίωμα, σαν το πουλί μες το κλουβί του.
Το βροχερό φθινόπωρο σ’ αυτή τη γούβα
κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας
ή αυτό που θα’ λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα
ή μοναχά κακές συνήθειες, δόλο και απάτη,
ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.(Γ. Σεφέρη, Ποιήματα, σελ. 211-213, Εκδόσεις Ίκαρος)............................
Το πρώτο είναι το ΚΚΕ να ωρίμασε, να σκέφτηκε τα πράγματα με ένα πιο ψύχραιμο μάτι και καθώς απομακρύνονται τα ιστορικά γεγονότα και ο χρόνος παίζει τον καταλυτικό ρόλο της στρογγυλοποίησης και της άμβλυνσης, τελικά να έφτασε η ώρα να παραδεχτεί τα τραγικά λάθη του παρελθόντος, τα βασισμένα στον απόλυτο δογματισμό και την υποδούλωση στο Καθεστώς.
Το δεύτερο είναι ότι το Κόμμα εκμεταλλευόμενο τον γενικότερο αχταρμά, την ισοπέδωση των πάντων ηθικά, ιδεολογικά και πολιτικά προσπαθεί να αξιοποιήσει την γενική ιστορική παραδοχή, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, περί της ακμαιότητας (τουλάχιστον) των τριών προαναφερθέντων και της προσήλωσής τους στην ιδεολογία την οποία πλήρωσαν με την ίδια τους τη ζωή προδομένοι από το Κόμμα. Το κόμμα βέβαια που κατά πολλούς ιστορικούς αποτελεί τον ηθικό και ίσως και τον φυσικό αυτουργό των εν λόγω εγκλημάτων, βλέποντας την επικείμενη κατάρρευση του κομματικού συστήματος του οποίου σημαντικό πυλώνα αποτέλεσε ο προσεταιρισμός των αριστερών ψήφων από τον Ανδρέα Παπανδρέου, κλείνει το μάτι στην ιστορία και δίδοντας ψιχία μετάνοιας, καρτερικά αναμένει να επανακάμψει στις αγκάλες του ο Δημοκρατικός Λαός.
Προσπαθώντας να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρους του γεγονότος και να μπούμε στο μυαλό των ιθυνόντων του Περισσού για να βρούμε ποια από τις δυο εκδοχές είναι πιο κοντά στην αλήθεια θα παραθέσουμε κάποιες αλληλένδετες σκέψεις:
Το ΚΚΕ είναι αλήθεια πια ιστορική ότι διέπραξε τρομακτικά λάθη στο χειρισμό των καταστάσεων στην Εθνική Αντίσταση αλλά κυρίως στον εμφύλιο. Μπορεί η ευθύνη του για την πορεία των πραγμάτων να είναι σαφώς μικρότερη από εκείνη της άλλης πλευράς αλλά τα λάθη είναι πολλά και σημαντικά και οφείλονται στο γεγονός ότι κουμανταδόροι ήταν άνθρωποι ανίκανοι, κάποτε ακόμη και αγράμματοι αλλά με κοινό χαρακτηριστικό την δογματική προσήλωση στο μεγάλο Καθεστώς. Αγωνιστές αν μη τι άλλο καθαροί, αγνοί ιδεολόγοι που έβαζαν το συμφέρον της πατρίδας πάνω απ’ το συμφέρον του κόμματος δεν χωρούσαν στις λογικές αυτές και πετιόταν έξω από τον κύκλο με συνοπτικές και συνωμοτικές διαδικασίες. Το κόμμα επίσης είναι αλήθεια και αυτό ότι μετά την ολική επαναφορά του στην πολιτική σκηνή το 1974 έμεινε εγκλωβισμένο στα ιστορικά του λάθη και τα φαντάσματα του παρελθόντος παρόλο τον προοδευτισμό του ηγέτη του (σε άλλα ζητήματα) και το πράγμα μπετοναρίστικε ακόμη περισσότερο με τη διαδοχή του από τη σιδηρά κυρία. Το ΚΚΕ όλο αυτό το διάστημα δεν τολμά να ανοίξει ούτε καν τα αρχεία του, πλην σπανίων εξαιρέσεων και στην αντίληψη του κόσμου περνά ότι κάποιος που δεν εμφανίζει τα μυστικά του προφανώς το κάνει για να κρύψει αμαρτίες. Άλλη μια σοβαρή αλήθεια είναι βεβαίως ότι στο πλαίσιο της δογματικής αυτής λειτουργίας το ΚΚΕ έμεινε σχεδόν έξω από το παρόν κομματικό σύστημα (το πέντε κόμματα δυο πολιτικές μάλλον την αλήθεια αντικατοπτρίζει) και έμεινε προσηλωμένο στην τακτική του αγώνα και της πάλης για τα δικαιώματα του λαού με μια καθαρότητα μοναδική, που όμοιό της δεν εμφανίστηκε σε όλα τα μεταπολιτευτικά χρόνια. Δηλαδή ανεξέλικτο, ομοίαζε με ιδεολογικό ευαγγέλιο που δεν μετέβαλλε ούτε λέξη από τα αρχικώς λεχθέντα και αποτελούσε σημείο αναφοράς του αγώνα σχεδόν έξω από το υπάρχον κομματικό σύστημα. Αλήθεια είναι επίσης ότι κάποια στιγμή και κυρίως όταν ψυχανεμίζεσαι ή υφίστασαι ολικές επαναφορές σου γυρνάει το μυαλό και προχωρείς σε κινήσεις και υποχωρήσεις που υπό άλλες συνθήκες και σε άλλες εποχές θα φαινόταν ακόμη και σε σένα τον ίδιο αδιανόητες(βλέπε συμπεριφορά πολύ αυστηρών πάλαι ποτέ γονιών όταν γίνονται παππούδες).
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι και οι δυο εκδοχές έχουν δόση λογικής μέσα τους όμως η δεύτερη εμφανίζεται ίσως πιο ισχυρή. Όπως και να ’χει δεν είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης των λαθών σου αυτός. Το λογικό είναι να αναθέσεις σε ιστορικούς της εμπιστοσύνης σου να ανοίξουν πρώτα τα περίφημα πια αρχεία να βγάλουν προς τα έξω την πλευρά της ιστορίας που λείπει και έλειψε για μισόν αιώνα στον οποίον εκδιώχθηκες, εξορίστηκες, καταπατήθηκες, πείνασες, πέρασες στο κοινωνικό περιθώριο και μετά την ιστορική αποκατάσταση να ποιείς και μνημόσυνα. Αλλά όπως λέει και ο τίτλος η αποκατάσταση άργησε μισόν αιώνα και αν γινόταν τότε τώρα μπορεί τα πράγματα να ήταν αλλιώς. Ο Σεφέρης ως μέλος της διπλωματικής αποστολής στη συμφωνία του Λιβάνου (17-20 Μάη 1944) εμπνεύστηκε από τις συμπεριφορές Ελλήνων προς την Πατρίδα τους και έγραψε λίγους μήνες αργότερα το ποίημα «Τελευταίος σταθμός»:
Ερχόμαστε απ’ την άμμο της έρημος απ’ τις θάλασσες του Πρωτέα,
ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,
καθένας κι ένα αξίωμα, σαν το πουλί μες το κλουβί του.
Το βροχερό φθινόπωρο σ’ αυτή τη γούβα
κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας
ή αυτό που θα’ λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα
ή μοναχά κακές συνήθειες, δόλο και απάτη,
ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.(Γ. Σεφέρη, Ποιήματα, σελ. 211-213, Εκδόσεις Ίκαρος)............................
