Ο καπιταλισμός είναι το οικονομικό σύστημα στο οποίο τα μέσα παραγωγής διαχειρίζονται και κατέχουν κυρίως ιδιώτες και το κεφάλαιο που ελέγχουν αυτοί επενδύεται στην παραγωγή, την κατανομή, το εμπόριο και την κατανάλωση με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος. Το οικονομικό σύστημα αυτό άρχισε να εμφανίζεται τον 17ο αιώνα αλλά πήρε μεγάλες διαστάσεις από τη Βιομηχανική Επανάσταση και μετά, ξεκινώντας από τη Μ. Βρετανία και την Βόρεια Ευρώπη γενικότερα και εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο.
Ο Καρλ Μαρξ είχε προτείνει την υπόθεση ότι ο καπιταλισμός μαθηματικά θα καταλήξει σε ένα σύστημα οικονομικής διαχείρισης το οποίο θα φτάσει να χαρακτηρίζεται από αστάθεια , αντινομίες και κοινωνική αδικία όπως και επιθυμία των λίγων για άκρατο πλουτισμό. Αυτό ο Μαρξ το αποδείκνυε με μια διαδοχή επιχειρημάτων που είχε ως εξής: Το εργατικό δυναμικό αποτελεί ένα προϊόν το οποίο όπως κάθε προϊόν πληρώνεται στην αξία του. Η διαφορά όμως του εργατικού δυναμικού από τα υπόλοιπα προϊόντα είναι ότι έχει την ιδιότητα να παράγει υπεραξία. Άρα η αξία της είναι το κόστος της αναπαραγωγής του, δηλαδή το κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών που χρειάζεται ένας εργάτης για να μπορέσει να εργαστεί. Το κόστος βέβαια αυτό διαφέρει από χώρα σε χώρα όπως και από εποχή σε εποχή. Ο Μαρξ λοιπόν προέβλεψε ότι μια μέρα θα αυξηθούν τόσο πολύ οι ανάγκες του εργατικού δυναμικού (και δικαίως), ώστε δεν θα τους φτάνουν οι αποδοχές τους και σε συνδυασμό με την αδηφάγα επιθυμία των εχόντων τον πλούτο στα χέρια τους για περαιτέρω πλουτισμό, το σύστημα θα κινδυνεύσει με κατάρρευση. Ωστόσο πάντα έλεγε και αυτό εν τέλει αποδείχτηκε σωστό εμπειρικά, ότι το σύστημα θα καταφέρει να αναγεννάται και να εκπλήττει με την ευρηματικότητά και την προσαρμοστικότητά του.
Φτάνοντας λοιπόν σήμερα στην εποχή του ώριμου καπιταλισμού και της επικράτησης της τεχνολογίας, η αξία του εργατικού δυναμικού ενσωμάτωσε τη συμμετοχή της εργατικής τάξης στην καταναλωτική κοινωνία και ως φυσικό επακόλουθο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έτσι το ένα κομμάτι ψωμί των αρχών του προηγούμενου αιώνα, έγινε καταρχήν αποταμίευση σε τραπεζικό λογαριασμό και μετέπειτα κατανάλωση, πιστωτικές κάρτες, ενυπόθηκα δάνεια και ίσως και λίγες μετοχές της εταιρίας στην οποία εργάζεται. Τα τραπεζικά ιδρύματα λοιπόν μοίρασαν δάνεια για αγορά κατοικίας αφειδώς, σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων παγκοσμίως. Έτσι η τράπεζα σου έδινε στεγαστικό δάνειο (μέχρι πρότινος), έχοντας ως μοναδική εγγύηση την αξία του σπιτιού, το οποίο θα ανήκει στην τράπεζα μέχρι εσύ να το αποπληρώσεις. Κανείς ούτε κράτος ούτε τράπεζα δεν έλεγχε αν εσύ έχεις υπολογίσει σωστά ούτε και αν άπλωσες τα πόδια έξω από το πάπλωμα. Αυτό βέβαια βόλευε όλους γιατί με την τερατώδη αύξηση του αριθμού των δανείων αυξήθηκε αναλογικά και η ανοικοδόμηση, ο πλουτισμός των μεγαλοεργολάβων και όλων των επαγγελματιών που απασχολούνταν στην οικοδομή.
Στην Αμερική, την Μέκκα του καπιταλισμού, τα τελευταία χρόνια δόθηκαν δάνεια σε παράνομους μετανάστες, ακόμη και σε ανέργους τα γνωστά subprimes, τα οποία μοιάζουν με τα δάνεια των Ελληνικών τραπεζών σ’ αυτούς που συγκεντρώνουν τα χρέη των πιστωτικών καρτών σε ένα δάνειο και έχουν ενσωματωμένα τα πανωτόκια. Όσο η αξία της γης ανέβαινε όλα κυλούσαν ομαλά. Οι τράπεζες πουλούσαν τα κατασχεθέντα κοψοχρονιά για την τρέχουσα αξία αλλά σε νορμάλ τιμές για την κανονική αξία. Όταν όμως ο αριθμός των κατασχεθέντων αυξήθηκε υπερβολικά, αναγκάστηκαν οι τράπεζες να πουλήσουν σε εξευτελιστική αξία και βέβαια στο τέλος να μην μπορούν να πουλήσουν την υποτιθέμενη περιουσία τους σε γη. Φτάσαμε δε στο εξωφρενικό σημείο ο φτωχός αμερικανός να έχει δανειστεί για την αγορά ενός σπιτιού 100.000 δολάρια, αυτό να κοστίζει μετά από δυο χρόνια 60.000 με προοπτική να γίνουν 50.000, αυτός να έχει δώσει τα 10.000 δηλαδή να χρωστάει 90.000 για ένα σπίτι που κοστίζει 30-40.000 λιγότερο. Το αποτέλεσμα ήταν να μην πληρώνουν τις δόσεις τους προτιμώντας να τους κατασχέσουν το σπίτι παρά να το αποπληρώσουν. Αυτό ήταν το ξεκίνημα του γκρεμίσματος του συστήματος υπερτίμησης των πάντων και όντας μέσα στη δίνη της εξέλιξης αυτής δεν γνωρίζουμε πως θα καταλήξει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όπως είχε προβλέψει ο Καρλ Μαρξ, ο καπιταλισμός εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης του πλούτου σε λίγους οι οποίοι ελέγχουν πια τα πάντα και εξαιτίας της συρρίκνωσης της δυνατότητας κατανάλωσης από την πλευρά του εργατικού δυναμικού, θα κλονιστεί και η συνέχεια είναι απρόβλεπτη.
Ο Καρλ Μαρξ είχε προτείνει την υπόθεση ότι ο καπιταλισμός μαθηματικά θα καταλήξει σε ένα σύστημα οικονομικής διαχείρισης το οποίο θα φτάσει να χαρακτηρίζεται από αστάθεια , αντινομίες και κοινωνική αδικία όπως και επιθυμία των λίγων για άκρατο πλουτισμό. Αυτό ο Μαρξ το αποδείκνυε με μια διαδοχή επιχειρημάτων που είχε ως εξής: Το εργατικό δυναμικό αποτελεί ένα προϊόν το οποίο όπως κάθε προϊόν πληρώνεται στην αξία του. Η διαφορά όμως του εργατικού δυναμικού από τα υπόλοιπα προϊόντα είναι ότι έχει την ιδιότητα να παράγει υπεραξία. Άρα η αξία της είναι το κόστος της αναπαραγωγής του, δηλαδή το κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών που χρειάζεται ένας εργάτης για να μπορέσει να εργαστεί. Το κόστος βέβαια αυτό διαφέρει από χώρα σε χώρα όπως και από εποχή σε εποχή. Ο Μαρξ λοιπόν προέβλεψε ότι μια μέρα θα αυξηθούν τόσο πολύ οι ανάγκες του εργατικού δυναμικού (και δικαίως), ώστε δεν θα τους φτάνουν οι αποδοχές τους και σε συνδυασμό με την αδηφάγα επιθυμία των εχόντων τον πλούτο στα χέρια τους για περαιτέρω πλουτισμό, το σύστημα θα κινδυνεύσει με κατάρρευση. Ωστόσο πάντα έλεγε και αυτό εν τέλει αποδείχτηκε σωστό εμπειρικά, ότι το σύστημα θα καταφέρει να αναγεννάται και να εκπλήττει με την ευρηματικότητά και την προσαρμοστικότητά του.
Φτάνοντας λοιπόν σήμερα στην εποχή του ώριμου καπιταλισμού και της επικράτησης της τεχνολογίας, η αξία του εργατικού δυναμικού ενσωμάτωσε τη συμμετοχή της εργατικής τάξης στην καταναλωτική κοινωνία και ως φυσικό επακόλουθο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έτσι το ένα κομμάτι ψωμί των αρχών του προηγούμενου αιώνα, έγινε καταρχήν αποταμίευση σε τραπεζικό λογαριασμό και μετέπειτα κατανάλωση, πιστωτικές κάρτες, ενυπόθηκα δάνεια και ίσως και λίγες μετοχές της εταιρίας στην οποία εργάζεται. Τα τραπεζικά ιδρύματα λοιπόν μοίρασαν δάνεια για αγορά κατοικίας αφειδώς, σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων παγκοσμίως. Έτσι η τράπεζα σου έδινε στεγαστικό δάνειο (μέχρι πρότινος), έχοντας ως μοναδική εγγύηση την αξία του σπιτιού, το οποίο θα ανήκει στην τράπεζα μέχρι εσύ να το αποπληρώσεις. Κανείς ούτε κράτος ούτε τράπεζα δεν έλεγχε αν εσύ έχεις υπολογίσει σωστά ούτε και αν άπλωσες τα πόδια έξω από το πάπλωμα. Αυτό βέβαια βόλευε όλους γιατί με την τερατώδη αύξηση του αριθμού των δανείων αυξήθηκε αναλογικά και η ανοικοδόμηση, ο πλουτισμός των μεγαλοεργολάβων και όλων των επαγγελματιών που απασχολούνταν στην οικοδομή.
Στην Αμερική, την Μέκκα του καπιταλισμού, τα τελευταία χρόνια δόθηκαν δάνεια σε παράνομους μετανάστες, ακόμη και σε ανέργους τα γνωστά subprimes, τα οποία μοιάζουν με τα δάνεια των Ελληνικών τραπεζών σ’ αυτούς που συγκεντρώνουν τα χρέη των πιστωτικών καρτών σε ένα δάνειο και έχουν ενσωματωμένα τα πανωτόκια. Όσο η αξία της γης ανέβαινε όλα κυλούσαν ομαλά. Οι τράπεζες πουλούσαν τα κατασχεθέντα κοψοχρονιά για την τρέχουσα αξία αλλά σε νορμάλ τιμές για την κανονική αξία. Όταν όμως ο αριθμός των κατασχεθέντων αυξήθηκε υπερβολικά, αναγκάστηκαν οι τράπεζες να πουλήσουν σε εξευτελιστική αξία και βέβαια στο τέλος να μην μπορούν να πουλήσουν την υποτιθέμενη περιουσία τους σε γη. Φτάσαμε δε στο εξωφρενικό σημείο ο φτωχός αμερικανός να έχει δανειστεί για την αγορά ενός σπιτιού 100.000 δολάρια, αυτό να κοστίζει μετά από δυο χρόνια 60.000 με προοπτική να γίνουν 50.000, αυτός να έχει δώσει τα 10.000 δηλαδή να χρωστάει 90.000 για ένα σπίτι που κοστίζει 30-40.000 λιγότερο. Το αποτέλεσμα ήταν να μην πληρώνουν τις δόσεις τους προτιμώντας να τους κατασχέσουν το σπίτι παρά να το αποπληρώσουν. Αυτό ήταν το ξεκίνημα του γκρεμίσματος του συστήματος υπερτίμησης των πάντων και όντας μέσα στη δίνη της εξέλιξης αυτής δεν γνωρίζουμε πως θα καταλήξει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όπως είχε προβλέψει ο Καρλ Μαρξ, ο καπιταλισμός εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης του πλούτου σε λίγους οι οποίοι ελέγχουν πια τα πάντα και εξαιτίας της συρρίκνωσης της δυνατότητας κατανάλωσης από την πλευρά του εργατικού δυναμικού, θα κλονιστεί και η συνέχεια είναι απρόβλεπτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου