ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ: «Κατοχική βία, 1939-1945: η ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία»

 Λευτέρης Ελεήμων



Τρίτο μέρος: Η μεγάλη σφαγή

Ας δούμε τα γεγονότα με χρονολογική σειρά. Ο υπασπιστής του 26 Συντάγματος του ΕΛΑΣ Στέργιος Βαλιούλης υπογράφοντας ως Τέλης Φλοίσβος στο βιβλίο του «Ο ΕΛΑΣ και οι Εθνοπροδότες στην Α.Μ.Θ.» αναφέρει: “ Η διοίκηση του συντάγματος με το ΙΙΙ)26 τάγμα βρίσκεται στις αρχές του Ιούνη σε μια χαράδρα δυτικά του χωριού Όλατζακ και κοντά στον αμαξιτό Κορίτα-Ναϊπλί-Μούντζινος (σημερινός δρ. Παλαιά Καβάλα-Λεκάνη). Έχει πληροφορίες περί μετακινήσεων μεγάλων δυνάμεων βουλγαρικού στρατού προοριζομένων για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και παίρνοντας μέτρα εγκαθίσταται στα μακρινά φυλάκια με αποστολές πληροφοριακές”. (Ο ΕΛΑΣ και οι Εθνοπροδότες στην Α.Μ.Θ., Τέλη Φλοίσμου, Καβάλλα 1956).

Το γεγονός ότι υπάρχει η πληροφορία από τις 2 Ιουνίου στο σύνταγμα ότι θα υπάρχει μεγάλη μετακίνηση βουλγαρικών δυνάμεων προς το Τσαλ Νταγ επιβεβαιώνει και ο Κώστας Κωνσταντάρας στο βιβλίο Αγώνες και Διωγμοί (σελ.159-160) και ο Καπετάν Μαύρος στο βιβλίο Ταραγμένα χρόνια στο Νέστο (σελ.105). Μάλιστα τη μαζικότητα της συντονισμένης μετακίνησης των Βουλγάρων περιγράφει γλαφυρά ο Καπεταν Μαύρος: “Το παράξενο σε αυτή την υπόθεση είναι ότι η βουλγάρικη εκστρατεία εκδηλώθηκε ανήμερα της 4ης Ιουνίου εξορμώντας από την Παλαιά Καβάλα, το Τζαρί, τη Νέα Καρβάλη, τον Αμυγδαλεώνα, τη Λεκάνη, το Ζυγό, ακόμα και από τη Δράμα”. Ο Στέργιος Βαλιούλης αναφέρει: “Βουλγαρικός στρατός κινείται απ΄ τις κατευθύνσεις Παλαιά Καβάλα και Τζαρί προς Ορέν Ντερέ, από Καρβάλη προς Ορέν Ντερέ, από Αμυγδαλεώνα προς Ναϊπλί επ' αυτοκινήτων και από Μούντζινος (Λεκάνη) προς Όλατζακ (Πλαταμώνας)”.

Από τα γραπτά λοιπόν των παρόντων βγαίνουν δύο πολύτιμα συμπεράσματα: Πρώτον ότι η επιχείρηση των Βουλγάρων ήταν σχεδιασμένη, μαζική και έλαβε χώρα ταυτόχρονα από πολλές κατευθύνσεις με στόχο την καρδιά του Τσαλ Νταγ και δεύτερον ότι ξεκίνησε στις 4 Ιουνίου το απόγευμα.

Συνεχίζοντας την αλληλουχία των γεγονότων διαπιστώνεται από τις προαναφερθείσες πηγές ότι το επόμενο πρωί (5 Ιουνίου) οι Βούλγαροι έχουν πιάσει όλες τις θέσεις των μονοπατιών και των κεντρικότερων δρόμων, που συνδέουν τα χωριά μεταξύ τους, όμως δεν μπορούν να εντοπίσουν κανέναν αντάρτη, διότι το τάγμα ΙΙΙ) 26 έχει γλιστρήσει το προηγούμενο βράδυ νοτιοδυτικά του όρους Κεστενέ Νταγ καλά πληροφορημένο από τα φυλάκιά του. Οι Βούλγαροι έχοντας πλημμυρίσει το βουνό και μη βρίσκοντας κανέναν, αφού άδειασαν άσκοπα τα πολυβόλα τους σε πολλά δασωμένα σημεία, εξοργισμένοι το απόγευμα εκτελούν στο Ορέν Ντερέ σε μια πλαγιά προς το Κιοσελερ 8 Αχλανλιώτες και πλήθος άλλων συλληφθέντων που φυλάσσονταν στις φυλακές της Χρυσούπολης. Τους είχαν πάρει οι Βούλγαροι μαζί τους στην εκκαθαριστική επιχείρηση ως “προφυλακή”, όπως αναφέρει ο Καπετάν Μαύρος. Το πρωί της 7ης Ιουνίου οι Βούλγαροι οδηγούμενοι από προδότη ανακαλύπτουν το τμήμα του Καπεταν Μαύρου βορείως του χωριού Ντεντε Νταγ μεταξύ της σημερινής Πέρνης και Πετροπηγής, κοντά στην περιοχή Μεταλλεία του σημερινού Μακρυχωρίου και τους γαζώνουν με αυτόματα. Στο σημείο σκοτώνονται η αδελφή του Μαύρου Αριστέα και άλλα 13 άτομα, τα οποία βρήκε ο ίδιος τραυματισμένος σοβαρά αργότερα μόλις υποχώρησαν οι Βούλγαροι. Στους 14 συμπεριλαμβάνονται και 6 Αχλανλιώτες, που είχαν μαζί τους οι Βούλγαροι κρατούμενοι από τις αρχές Απρίλη στη Χρυσούπολη. Άλλοι 4 εκτελέστηκαν τις επόμενες μέρες στη διασταύρωση της Χρυσούπολης, κοντά στην Ε.Ο. Καβάλας Ξάνθης. Σύνολο λοιπόν 18 Αχλανλιώτες εκτελέστηκαν στη διάρκεια μιας εβδομάδας. (Ο Κωνσταντάρας αναφέρεται σε 22 εκτελεσθέντες από την Αχλαδινή προφανώς εσφαλμένα).

Οι Βούλγαροι συνεχίζοντας τη θηριωδία προχωρούν σε εκκενώσεις χωριών και πυρπολήσεις. Στις 9 Ιουνίου ημέρα Παρασκευή, όπως προκύπτει από τα γραπτά του Κωνσταντάρα πυρπολούν το πρωί την Αχλαδινή και λίγο αργότερα την Καρατζόβα (σημερινό Ελαφοχώρι). Στην ίδια ημερομηνία συντείνει και ο Στέργιος Βαλιούλης αλλά και ο καπετάν Μαύρος, ο οποίος περιγράφει παραστατικά: “ Κάποιος φώναζε δυνατά ότι οι Βούλγαροι θα έβαζαν φωτιά στο χωριό. Γι' αυτό έπρεπε να αδειάσουν τα σπίτια. Ο υπεύθυνος έπρεπε να φύγει για να προλάβει το βιός του πριν του το κάψουν. Μου άφησε μισό ψωμί καλαμποκίσιο, μια στάμνα νερό και ένα δοχείο με γιαούρτι ως πέντε οκάδες. Μου υποσχέθηκε ότι θα ξανάρθει για να με βοηθήσει. Τα πράγματα από τα σπίτια δεν τα έβγαλε κανείς, οι Βούλγαροι μάζεψαν τον κόσμο και σαν κοπάδι τους οδήγησαν στο Μακρυχώρι, 4 ώρες μακριά. Μετά λήστεψαν το χωριό και του έβαλαν φωτιά. Από τότε δεν υπάρχει Αχλαδινή. Μια συνοικία της Χρυσούπολης φέρει την ονομασία τιμής ένεκεν”.( Ταραγμένα Χρόνια στο Νέστο, Νίκος Χατζηνικολαόυ, Εκδ. Νιραγός 2008 σελ 109).

Από τις τρεις γραπτές πηγές, από το ημερολόγιο του Λευτέρη Ελεήμων και μια προφορική μαρτυρία της κατοίκου Ελαφοχωρίου Ευθυμίας Δρακάκη-Πεξαρά, προκύπτει η ακρίβεια της ημερομηνίας Παρασκευή 9η Ιουνίου. Αντίθετα ο συγγραφέας Παναγιώτης Αμπεριάδης γράφει στο προαναφερθέν βιβλίο του, ότι η ημέρα ήταν η 2η Ιουνίου, ημερομηνία που έχει επικρατήσει σε πολλά αφιερώματα και δημοσιεύματα στην Καβάλα. Αυτό μάλλον είναι αδύνατον για δυο λόγους. Πρώτον τα βουλγαρικά στρατεύματα συντεταγμένα κινήθηκαν προς το Τσαλ Νταγ την Κυριακή 4 Ιουνίου και μετά από κάποιες μέρες έγιναν εκτελέσεις και πυρπολήσεις. Δεύτερον την 1η Ιουνίου ημέρα Πέμπτη, ανέλαβε τη σκυτάλη ως πρωθυπουργός Βουλγαρίας ο πιο συγκαταβατικός Ιβάν Μπαγκριανόφ. Κάτοικοι του Ελαφοχωρίου θυμούνται το πρωί της Παρασκευής, κι ενώ έχει πυρποληθεί η Αχλαδινή νωρίς πρωί, αγγελιοφόρο να έρχεται πάνω σε ασθμαίνον άλογο από το Μακρυχώρι, κρατώντας τηλεγράφημα που έλεγε να σταματήσουν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό έκανε τα πολυβόλα που ήταν στημένα στην πλατεία απέναντι από τους άντρες του χωριού να σιγάσουν, δεν εμπόδισε όμως τους φανατικούς Βούλγαρους να πυρπολήσουν το χωριό. Είναι προφανές ότι ο νέος Πρωθυπουργός δεν μπορεί να αναλάβει Πέμπτη απόγευμα και την άλλη μέρα τα χαράματα να στείλει τηλεγράφημα, το οποίο να φτάσει πρωί στο απομακρυσμένο ορεινό χωριό. Άρα η Παρασκευή είναι η επόμενη, η 9η Ιουνίου 1944. Την πυρπόληση του Ελαφοχωρίου, θυμούνται πολλοί ζώντες κάτοικοί του σήμερα. Πιο χαρακτηριστική η μαρτυρία του Χρήστου Μεταξά: “Οι μεγάλοι ήταν στα καπνά, είχαμε φυτεία. Μας έστειλαν οι Βούλγαροι να τους φωνάξουμε και να τους πούμε ότι έχουν μόνο 5 λεπτά για να πάρουν ότι μπορούν. Τι να προλάβει να πάρει κανείς. Εμείς παιδιά πηδούσαμε πάνω από τα πολυβόλα που είχαν στηθεί στην πλατεία. Ευτυχώς αυτά δεν πήραν μπροστά. Είχαν στα χέρια τους ένα πράμα σαν πλάκα σαπούνι. Το έτριβαν στα ξύλινα πατώματα και έβαζαν φωτιά. Τα σπίτια μπουρλότιαζαν αμέσως. Όλοι τρέχαμε να σωθούμε. Μόνο τέσσερα σπίτια σώθηκαν.........”.

Την ωμή βία περιγράφει παραστατικά ο συνταγματάρχης Κωνσταντάρας: “ Οι Βούλγαροι, μ’ επικεφαλής Έλληνες προδότες, κύκλωναν νύχτα τα χωριά, συλλάβαιναν πολίτες, τους έσερναν στις φυλακές και τη νύχτα τούς δολοφονούσαν. Τους έριχναν στους δρόμους. Τούς έκοβαν τα κεφάλια. Τα κάρφωναν στους πασσάλους. Έσερναν γυναίκες στα μπουντρούμια για να τρομοκρατήσουν την περιοχή”. (Αγώνες και Διωγμοί Κ. Κωνσταντάρα Αθηναι 1964).

Ήδη από το 1950 οι κάτοικοι της μαρτυρικής Αχλαδινής εγκαταστάθηκαν στο προάστιο «Αχλαδινή» της Χρυσούπολης. Στην πλατεία του νέου τόπου εγκατάστασής τους ορθώνεται σήμερα ένα σεμνό μνημείο, με 18 ονόματα εκτελεσθέντων, για να μαρτυρά τη μεγάλη θυσία του Ιουνίου του 1944. Μνημείο, όμως, έχει ανεγερθεί και στο εγκαταλειμμένο χωριό, στο οποίο είναι γραμμένα τα ίδια 18 ονόματα. Τα αναφέρω ως ελάχιστο φόρο τιμής, για τη μεγάλη θυσία τους στον βωμό της ελευθερίας της πατρίδας μας:

Βασιλειάδης Δημοσθένης του Παύλου,

Βασιλειάδης Αλέξανδρος του Δημοσθένη,

Βασιλειάδης Παύλος του Δημοσθένη,

Βασιλειάδης Μιλτιάδης του Ιωακείμ,

Βεργίδης Κωνσταντίνος του Δημητρίου,

Γεωργιάδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου,

Γιαμουρίδης Πρόδρομος του Αντωνίου,

Γιαμουρίδης Ηρακλής του Προδρόμου,

Γιαμουρίδης Αντώνιος του Προδρόμου,

Καζαντζίδης Λάζαρος του Ελευθερίου,

Καλεάδης Κοσμάς του Κωνσταντίνου,

Κεσκεσιάδης Αντώνιος του Σάββα,

Μελίδης Δαμιανός του Ευθυμίου,

Νικηφορίδης Λάζαρος του Ιωάννη,

Νικηφορίδης Ιορδάνης του Λαζάρου,

Νικηφορίδης Δημήτριος του Ιωάννη,

Σταμποτός Γεώργιος του Εμμανουήλ,

Σταθερόπουλος Πρόδρομος του Γεωργίου.

Υ.Γ. Το ημερολόγιο του αντάρτη του ΕΛΑΣ Λευτέρη Ελεήμων ψηφιοποιείται και θα είναι διαθέσιμο για όλους και το πρωτότυπό του αλλά και η ηλεκτρονική του μορφή, λόγω δυσαναγνωσίας του πρωτοτύπου, μέχρι το τέλος του έτους, στο προσωπικό blog του ομιλούντος. 

ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ: «Κατοχική βία, 1939-1945: η ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία»

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ, ΜΑΧΕΣ, ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ, ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΠΥΡΠΟΛΗΣΕΙΣ.

Αμέσως μόλις άρχισε η βουλγαρική κατοχή, στα βουνά της Λεκάνης ένα από τα μεγαλύτερα ορεινά κεφαλοχώρια της επαρχίας Νέστου, όπως και σ’ όλα τα βουνά της πατρίδας μας, άρχισε το μεγαλειώδες έπος της Εθνικής Αντίστασης. Η αλήθεια είναι ότι η αντίσταση στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ξεκίνησε λίγο καθυστερημένα σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Αυτό συνέβη για δύο λόγους. Ο πρώτος ήταν ότι η σφαγή της Δράμας τον Σεπτέμβριο του 1941 και τα γνωστά γεγονότα αντιποίνων που ακολούθησαν οργανωμένα και εκτελεσμένα με στυγερό τρόπο από τους Βούλγαρους, σε συνδυασμό με την πείνα και τις πολύπλευρες προσπάθειες εκβουλγαρισμού, τρομοκράτησαν τον πληθυσμό και αυτό οδήγησε σε περιχαράκωση των κατοίκων και στην απουσία διάθεσης για αντίσταση. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι υπήρχαν διάσπαρτες ομάδες κατοίκων που βγήκαν στο βουνό, γιατί έκαναν το ίδιο στην πατρίδα τους πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών (κυρίως στον Πόντο) ή γιατί τους συνέβη κάτι προσωπικό. Ωστόσο οι ομάδες αυτές δεν οργανωνόταν, δεν είχαν κοινό στόχο και προοπτική ούτε καν δομή και ιεραρχία. Έφτασε λοιπόν η άνοιξη του 1943 για να δημιουργηθεί ο περίφημος Ρήγας Φεραίος. Όλη η περιοχή δυτικά των ορέων της Λεκάνη (βουνό ονομαζόμενο Τσαλ Νταγ) αποτέλεσε τον κυρίως χώρο δράσης των ανταρτών στην επαρχία Νέστου, κατά την περίοδο 1943-1944. Η πυκνή βλάστηση και η διαμόρφωση του εδάφους (γκρεμοί και βαθιές χαράδρες) γύρω από τα χωριά Αχλαδινή (τούρκικη ονομασία Αλχανλή) και Ορέν ντερέ (ή Ερέν – ντερέ), ήταν ιδανικά για την ανάπτυξη ανταρτικών ομάδων και την εγκατάσταση των λημεριών τους εκεί. Ήδη από τις αρχές του 1943, το μαχητικό συγκρότημα «Ρήγας Φεραίος» του ΕΛΑΣ, που είχε αρχηγό τον Καβαλιώτη Νικόλαο Ρόμτσιο, έναν νεαρό καπνεργάτη 30 περίπου ετών με το ψευδώνυμο «Νταβέλης», είχε εγκατασταθεί σε μια μεγάλη χαράδρα, κατάφυτη από λογής – λογής δένδρα, καρποφόρα και άγρια, κοντά στο Ορέν-Ντερέ (ή Ερέν-ντερέ), ενώ πολύ κοντά στην Αχλαδινή, νότια από το χωριό Λυκιά, υπήρχε κι άλλο αντάρτικο λημέρι, δίπλα σε μια «μάνα του νερού» (η βρύση της Φατμές, όπως αναφέρεται στα γραπτά του καπετάν Μαύρου, Νίκου Χατζηνικολάου και στο ημερολόγιο του αντάρτη Λευτέρη Ελεήμων από την Ζαρκαδιά Νέστου). Το δεύτερο αυτό λημέρι βρισκόταν σε άμεση, οπτική επαφή με το χωριό. Κάπου εκεί, τέλος, λίγο βορειότερα πάνω στον αυχένα ενός βουνού προς το χωριό Κίζελι (σημ. Κρανοχώρι) βρισκόταν και το αναρρωτήριο του ΕΛΑΣ, υπό τον παθολόγο – γυναικολόγο γιατρό Πετρίδη, από το Ζυγό της Καβάλας.

Ο ΕΛΑΣ συγκροτείται ουσιαστικά το Σεπτέμβριο του 1943 όταν το ΓΣ του ΕΛΑΣ αποφάσισε την αποστολή αξιωματικών στις βουλγαροκρατούμενες περιοχές. Κέντρο της συγκρότησης του 26ου Συντάγματος ΕΛΑΣ γίνεται το Παγγαίο που στηρίζεται από τις οργανώσεις του ΕΑΜ των χωριών της περιοχής. Τμήματα του ΕΛΑΣ δημιουργούνται στο Μενοίκιο και το Λαϊλιά Σερρών κι έτσι στα μέσα Οκτωβρίου η δύναμη του ΕΛΑΣ στην Ανατολική Μακεδονία φτάνει τους 350-400 αντάρτες.

Στα Όρη της Λεκάνης (Τσαλ-Νταγ) ανέβηκε πιθανότατα το φθινόπωρο του 1942, ο μετέπειτα αρχηγός των ΕΑΟ Αντώνης Φωστερίδης (Αντών-Τσαούς), τουκόφωνος Πάφραλης, κάτοικος Κρηνίδων Καβάλας. Ο Φωστερίδης σχημάτισε αντάρτικη ομάδα αποτελούμενη κυρίως από τους τουρκόφωνους Πόντιους των μικρών οικισμών της περιοχής. Με την ομάδα αυτή συνεργάζονταν και άλλοι Πόντιοι οπλαρχηγοί από τα όρη της Λεκάνης και τα όρη της γειτονικής Δράμας. Στην ίδια περιοχή κινούνταν και τα υπολείμματα των ανταρτών των γεγονότων της Δράμας προσπαθώντας να επιβιώσουν και να αποφύγουν τα βουλγαρικά καταδιωκτικά αποσπάσματα. Όλη την περίοδο από τα μέσα του 1943 έως τον Σεπτέμβριο του 1944 λαμβάνουν χώρα μάχες μικρές και μεγαλύτερες είτε ανάμεσα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και τους Βούλγαρους (μάχη του Όλατζακ), είτε ανάμεσα στους εθνικιστές του Φωστηρίδη (Αντών Τσαους) και τους Βούλγαρους (μάχη των Παπάδων), είτε, τέλος, συμπλοκές -πολλές φορές και με νεκρούς- ανάμεσα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και στους εθνικιστές. Πάντως κι ενώ αρχικά φαίνεται ότι η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή υπό τον ταγματάρχη Μύλλερ ενισχύει με υλικά, όπλα και πολεμοφόδια τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ωστόσο από τον Ιανουάριο του ’44 ο Μύλλερ συναλλάσσεται μόνο με τους εθνικιστές αντάρτες, οι οποίοι λαμβάνουν την επίσημη ονομασία Ε.Α.Ο (Εθνικαί Ανταρτικαί Ομάδες). Από τότε επέρχεται η πλήρης ρήξη μεταξύ των ελληνικών ανταρτικών ομάδων, ενώ πριν υπήρξαν σε κάποιες περιπτώσεις και κοινοί αγώνες εναντίον των Βουλγάρων. Τον Φεβρουάριο του '44 ο ΕΛΑΣ στην Ανατολική Μακεδονία ανασυγκροτείται, με την αποστολή σε αυτόν αξιωματικών και ανταρτών από τη γερμανοκρατούμενη Μακεδονία. Διοικητής του 26ου Συντάγματος αναλαμβάνει ο μόνιμος λοχαγός πυροβολικού Κώστας Κωνσταντάρας ή Λογοθέτης, με υπασπιστή τον Στέργιο Βαλιούλη. (Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, Η Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 1941-1944, 2002:σελ.210-218).

Εκείνη η περίοδος είναι πραγματικά δύσκολη για τα τμήματα του ΕΛΑΣ στο Τσαλ Νταγ. Οι αντάρτες βρίσκονταν σε καθημερινές προστριβές με τους αντάρτες των ΕΑΟ, αποδυναμωμένοι, πεινασμένοι, χωρίς καθόλου συμμαχική βοήθεια και τον τοπικό πληθυσμό στο μεγαλύτερο ποσοστό εχθρικά διακείμενο. Παρόλα αυτά υπό τον Κωνσταντάρα και με την πολύτιμη βοήθεια λίγων Ελλήνων μεταξύ αυτών και των κατοίκων της ηρωικής Αχλαδινής στέκονται στο ύψος τους. Πολεμούν τον εχθρό, παραμένουν ενωμένοι, αν και λίγοι, και αποτελούν μύγα στο ρουθούνι των Βουλγάρων, όπως αναφέρει ο Καπετάν Μαύρος στο βιβλίο του Ταραγμένα Χρόνια στο Νέστο. ( Ταραγμένα Χρόνια στο Νέστο, Νίκος Χατζηνικολαόυ, Εκδ. Νιραγός 2008).

Μέχρι που από τα μέσα του Μάη ο βουλγαρικός στρατός αρχίζει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε όλο το Τσαλ Νταγ. Εκτελέσεις, τρομοκρατία, φυλακίσεις κατοίκων, βιασμοί, βασανισμοί, φυλακίσεις πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών αλλά και μεμονωμένων σπιτιών καθώς και διαταγές εκκένωσης 15 χωριών. Τα γεγονότα έχουν αντίθετο από το προσδοκώμενο για τους Βουλγάρους αποτέλεσμα. Ο ΕΛΑΣ ενισχύεται, γιατί οι κάτοικοι όλου του Νέστου μη έχοντας άλλη επιλογή βγαίνουν στο βουνό. Στα τέλη του Ιούλη του '44 ο ΕΛΑΣ απαριθμεί 1.100 πολεμιστές και η πορεία προς την απελευθέρωση του φθινοπώρου θα είναι λαμπρή.

ΑΧΛΑΔΙΝΗ

Στην καρδιά λοιπόν των ορέων της Λεκάνης (πρώην «Τσάλ – νταγ») και σε υψόμετρο 440 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, βρισκόταν μέχρι το 1922 ένα μουσουλμανικό χωριό με το όνομα Αλχανλί (Alhanli), το οποίο το έτος 1913 είχε 319 κατοίκους, όλους μουσουλμάνους, (Μιχαήλ Χουλιαράκης, Γεωγραφική, διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος 1821-1971, τόμος Β’, έκδοση Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, του έτους 1975).

Στους στατιστικούς πίνακες του πληθυσμού, κατ’ εθνικότητας, των Νομών Δράμας, Σερρών και Καβάλας, που εκδόθηκαν το 1919 από την Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, αναφέρεται ότι στο χωριό Αλχανλί κατοικούσαν μέχρι το 1912, 300 μουσουλμάνοι, οι οποίοι τον Αύγουστο του 1915 ανέρχονταν σε 319.

Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του χωριού, στην απογραφή του έτους 1920, είχαν περιορισθεί στους 173.

Ο οικισμός, στις 20-11-1919 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Όλατζακ (μετέπειτα Πλαταμώνας), (ΦΕΚ 251 Α/20-11-1919).

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, που έγινε σ’ εκτέλεση των συμφωνηθέντων με τη Συνθήκη της Λοζάνης, όλοι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του χωριού έφυγαν για την Τουρκία και στο χωριό εγκαταστάθηκαν 27 οικογένειες (ή 120 εν συνόλω) Έλληνες πόντιοι, που κατάγονταν από την περιοχή της Νικόπολης του Πόντου, (Μητρόπολη Κολωνίας). (Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων).

Στην απογραφή του έτους 1928 το χωριό είχε πλέον 131 Έλληνες πρόσφυγες, οι οποίοι, στην απογραφή του 1940, είχαν γίνει 194.

Στις 14-05-1928 ο οικισμός μετονομάσθηκε σε Αχλαδινή, (ΦΕΚ 81 Α/14-05-1928).

Οι πρόσφυγες κάτοικοι του οικισμού, που εγκαταστάθηκαν εκεί το έτος 1922, στα σπίτια των μουσουλμάνων κατοίκων που είχαν αναχωρήσει για την Τουρκία, επισκεύασαν τα σπίτια, έχτισαν εκκλησία, άρχισαν να καλλιεργούν τα λιγοστά χωράφια, κυρίως με καπνό και η ζωή τους κύλησε δύσκολα, φτωχικά αλλά αρμονικά μέχρι τον Απρίλη του 1941, που αρχίζει η κατοχή. Τα τρία γειτονικά χωριά, Πυργίσκος (Κούλετζικ), Ελαφοχώρι (Καρατζόβα) και Αχλαδινή, σ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων των αντάρτικων ομάδων του ΕΛΑΣ κατά των Βουλγάρων κατακτητών, βοηθούσαν με κάθε δυνατό τρόπο τον ΕΛΑΣ, παρέχοντάς του άνδρες και τρόφιμα. Αναφέρεται, μάλιστα, ότι πολύ συχνά τις νύχτες, οι φούρνοι της Αχλαδινής έκαιγαν ασταμάτητα, για να ετοιμάζουν ψωμιά για τους αντάρτες, ενώ το πρωί όλα φαίνονταν ήρεμα και τίποτε δεν θύμιζε τη νυχτερινή, έντονη δραστηριότητα του χωριού! Ο αντάρτης Λευτέρης Ελεήμων στο ημερολόγιό του, (το πρωτότυπο του οποίου υπάρχει στο αρχείο του ομιλούντος), αναφέρει ως ηρωική μορφή μια ψηλή κοπέλα που μεταφέρει τη νύχτα αλεύρι και ψωμί για τους πολεμιστές και αναφέρει επίσης ότι μεταξύ τους οι αντάρτες ονομάζουν την Αχλαδινή “το μικρό Σούλι”.

Οι Βούλγαροι γνωρίζοντας τις δραστηριότητες των Αχλανλιωτών προέβησαν σε συλλήψεις κατοίκων του χωριού που τους θεωρούσαν ύποπτους ενίσχυσης των ανταρτών. Αναφέρεται στο διάταγμα του Γεν. Αρχηγείου Ορβήλου με ημερομηνία 3/4/1944: “Εξ' αιτίας τους (ενν. των ηρώων της κομμούνας) συνελήφθησαν 25 άνδρες από την Αχλαδινή και κρατούνται στις φυλακές του Σαρή Σαμπαν (Χρυσούπολη). Αυτοί είναι οι πατριώται ας τους μάθη όλη η περιφέρεια”. Υπογραφή Ο Γεν. Αρχηγός Φωστηρίδης Αντώνιος. Άρα οι 25 συνελήφθησαν από τις αρχές του Απριλίου πιθανά την προηγούμενη (2/4), γιατί τα διατάγματα ήταν καθημερινά, και κρατούνταν στα μπουντρούμια του αρχοντικού Ζαχαριάδη, που είχε κατασχεθεί για διοικητήριο, πιθανά στα υπόγεια της σημερινής ALPHA BANK Χρυσούπολης.

Οι συλληφθέντες παρέμειναν έγκλειστοι στα κρατητήρια της Χρυσούπολης, μαζί με πλήθος άλλων κατοίκων της επαρχίας Νέστου, καθ' όλη τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των Βουλγάρων, που ξεκίνησαν στα μέσα του Μάη και κορυφώθηκαν στις αρχές του Ιούνη του 1944. 

ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ: «Κατοχική βία, 1939-1945: η ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία»

Η σημερινή ανάρτηση αποτελεί το πρώτο από τα τρία μέρη της παρουσίασης του Παναγιώτη Αμπεριάδη στο διεθνές συνέδριο για την κατοχική βία στο Κομμένο της Άρτας στις 16-18 Αυγούστου 2014. Τίτλος της παρουσίασης είναι: "Μορφές και πρακτικές βίας της βουλγαρικής κατοχής στην επαρχία Νέστου του νομού Καβάλας, η περίπτωση της Αχλαδινής".

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ:  ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

    Ήταν 6 Απριλίου 1941 όταν ο ελληνικός στρατός παρά τη σθεναρή του αντίσταση στο οχυρό Ρούπελ ηττάται από τις ναζιστικές δυνάμεις του Αδόλφου Χίτλερ. Η περιοχή από το Στρυμόνα έως τη γραμμή Σβίλεγκραντ - Αλεξανδρούπολη  μαζί με τα νησιά της Θάσου και της Σαμοθράκης -εκτός από μία στενή λωρίδα εκτάσεως 2970 τετρ.χλμ στα σύνορα  Ελλάδας-Τουρκίας, η οποία και εξαιρέθηκε- παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία από τη Γερμανία ως ανταμοιβή για την προσχώρησή της στον Άξονα (Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, Η Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 1941-1944, 2002:σελ.38-39). Έκτοτε για τους Βούλγαρους κατακτητές η μεγάλη αυτή έκταση ανήκε διοικητικά στην “περιφέρεια Άσπρης Θάλασσας” ή “Αιγαίου” ή “Αγαιίδα” (Μπελομόρε), η οποία συμπεριλαμβανόταν στην τέταρτη περιοχή (Στάρα Ζαγκόρα-Πλόβντιβ-Μπελομόρε) της βουλγαρικής επικράτειας. Μέσα σε αυτήν και η επαρχία Νέστου, η ανατολικότερη του Νομού Καβάλας, με πρωτεύουσα τη Χρυσούπολη και ακτινωτά τοποθετημένα γύρω της σε ορεινό όγκο, ημιορεινή περιοχή (γιακά) και κάμπο 75 χωριά από τα οποία σήμερα κάποια υπάρχουν και κάποια όχι. (Λιθοξόου Δημήτρης Περιοχή Σαρί Σαμπάν (Χρυσούπολη)Χωριά της Καβάλας 1900-1940 [2011])

Και ενώ στις 9 Απρίλη του '41 φτάνει το πρώτο γερμανικό στράτευμα στην πόλη των Σερρών ως επιβεβαίωση της κατάληψης όλης της περιοχής,  μετά από τις διεργασίες και την ολοκλήρωση της συναλλαγής μεταξύ γερμανικού και βουλγαρικού καθεστώτος, στις 23 του ίδιου μήνα καταφτάνουν στην πόλη των Σερρών τα πρώτα βουλγαρικά στρατεύματα. Στις 5 Μαΐου τοιχοκολλήθηκε στα κύρια σημεία των σερραϊκών δρόμων, με αριθμό πρωτοκόλλου 3125, η τελευταία στα ελληνικά γραμμένη με γραφομηχανή ανακοίνωση: “Φέρομεν εις γνώσιν των κατοίκων της πόλεως Σερρών ότι από σήμερον η εξουσία Σερρών παρεδόθη εις τα βουλγαρικά στρατεύματα. Υπό την νέαν εξουσίαν και διοίκησιν είμεθα πεποισμένοι ότι θα συνεχιστεί η αυτή νομιμοφροσύνη του πληθυσμού και ότι η συμβίωσίς μας μετά των γειτόνων μας θα είναι αδελφική. Επί τη ευκαιρία ταύτη συνιστώμεν απόλυτον πειθαρχίαν εις τας αποφάσεις της Γερμανίας και της γερμανικής διοικήσεως δεδομένου ότι αι τύχαι της Ελλάδος εξερτώνται εκ της Μεγάλης Γερμανίας”. Ο Δήμαρχος Γ. Γεωργιάδης.  (http://www.serrelib.gr/boulgarikikatohi.html).

Έκτοτε αρχίζει η εφαρμογή της πιο στυγνής και σκληρής κατοχής ελληνικού εδάφους στα σύγχρονα χρόνια. Οι Ιταλοί και οι Γερμανοί αναγνώριζαν ότι βρίσκονται σε μία ξένη χώρα ως δυνάμεις κατοχής. Αντίθετα οι Βούλγαροι προπαγάνδιζαν ότι βρίσκονται σε απελευθερωμένο βουλγαρικό έδαφος και σκόπευαν να μείνουν οριστικά. Η Βουλγαρία ισχυριζόταν πως δεν κατέλαβε αλλά απελευθέρωσε περιοχές, οι οποίες αποτελούσαν βουλγαρικό εθνικό έδαφος με αδύναμο βουλγαρικό πληθυσμό λόγω της προηγηθείσας πολιτικής εξελληνισμού από την πλευρά του ελληνικού κράτους. Έτσι δικαιολογούσε τα αποτελέσματα της βουλγαρικής απογραφής της 31ης Μαΐου 1941 στην περιφέρεια της “Αιγαιίδας”, κατά την οποία καταγράφηκαν 13 πόλεις και 799 χωριά (συνολικά 812 οικισμοί) και απογράφηκαν 649.419 κάτοικοι συγκεκριμένα  κατά εθνικότητα 43.761 Βούλγαροι, 6.138 Πομάκοι, 72.985 Τούρκοι, 514.426 Έλληνες και 12.019 άλλοι (Εβραίοι, Αρμένιο κλπ).

Το βουλγαρικό κράτος υπό τον τσάρο Βόρι Γ' επεξεργάστηκε και άρχισε να υλοποιεί ένα σχέδιο αφελληνισμού και βουλγαροποίησης της κατεχόμενης περιοχής με σκληρές και βάναυσες μεθόδους. Από τις πρώτες κιόλας μέρες του Μαΐου οι Βούλγαροι κατέλαβαν βίαια τα δημόσια κτήρια, εξεδίωξαν αιρετούς και υπαλλήλους και ανέλαβαν τη διοίκηση. Οι Μητροπολίτες ειδοποιήθηκαν να διατάξουν την άμεση εξάλειψη ελληνικών επιγραφών από τους ναούς και να μνημονεύουν στο εξής στη θεία λειτουργία το βασιλιά Βόρι Γ΄ και τον Βούλγαρο Έξαρχο (Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, 2002:51-53).

Η προσπάθεια αφελληνισμού και βουγλαροποίησης ήταν οργανωμένη, προσχεδιασμένη και πολυεπίπεδη και στόχευε:

1. Στον πλήρη εκβουλγαρισμό της διοίκησης και στην αποστέρηση του ελληνικού πληθυσμού από τους πνευματικούς τους ηγέτες και ηθικά του στηρίγματα. Πρώτοι απελάθηκαν προς την γερμανοκρατούμενη Ελλάδα οι Μητροπολίτες, οι οποίοι ειδοποιήθηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους μέσα σε ελάχιστό χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια ακολούθησαν όλοι οι κρατικοί υπάλληλοι, οι επιστήμονες, οι δάσκαλοι, οι διανοούμενοι, ο κατώτερος κλήρος και γενικά όσοι μπορούσαν να επηρεάσουν τον πληθυσμό λόγω κύρους και θέσεως. Οι υγειονομικές, οι κτηνιατρικές, οι γεωπονικές υπηρεσίες συστάθηκαν κατά τα πρότυπα εκείνων του βουλγαρικού κράτους και εντάχθηκαν στις αντίστοιχες βουλγαρικές. Οι περιουσίες όλων αυτών, που εκδιωγμένοι άρον άρον κατέφυγαν στη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα, δημεύτηκαν από τους Βούλγαρους και μόνο όσοι από αυτούς δήλωναν Βούλγαροι υπήκοοι έσωζαν τα υπάρχοντά τους. Πολύ γρήγορα στον Νομό Καβάλας εμφανίστηκαν τα πρώτα διατάγματα, προκηρύξεις και οι πρώτες δηλώσεις αξιωματούχων.  Αφηγείται ο συγγραφέας Παναγιώτης Αμπεριάδης στο βιβλίο του “Μια προσφυγική οικογένεια στο ορεινά του Νομού Καβάλας 1922-1952”: “Στις 15 του Μάη συντελέστηκε η κατοχή. Αυτό το μάθαμε και επίσημα από την προκήρυξη που κυκλοφορούσε στα ελληνικά του Βούλγαρου στρατιωτικού διοικητή, ο οποίος αφού μας διαβεβαίωνε για τις καλές προθέσεις των αρχών κατοχής, υποσχόταν ασφάλεια τιμής, ζωής και περιουσίας, και διατύπωνε την έκπληξή του, πως ενώ είμαστε Βούλγαροι ξεχάσαμε τη γλώσσα τόσο γρήγορα. Σχεδόν ταυτόχρονα κυκλοφόρησε η εγκύκλιος του ιεροκήρυκα Χρόνη (ο Δεσπότης είχε ήδη αναχωρήσει για τη Νότια Ελλάδα την επόμενη της επίθεσης), ο οποίος ανάμεσα στα άλλα εξέφραζε τις ευχαριστίες του στο Θεό, διότι τα μέρη μας παραχωρήθηκαν με τη θεία πρόνοια στην προστασία των βουλγαρικών στρατευμάτων και έδινε εντολή στους ιερείς της δικαιοδοσίας του, να μνημονεύουν τον Βασιλέα ημών Βόριδα, την βασίλισσα Ιωάννα, τον διάδοχο Συμεών και όλη τη βασιλική οικογένεια. Πολύ γρήγορα εμφανίστηκαν οι πρώτοι πρόεδροι βούλγαροι στα χωριά, οι πρώτοι χωροφύλακες στους σταθμούς χωροφυλακής, οι οποίοι βρήκαν επίσης αμέσως Έλληνες συνεργάτες.” (Παναγιώτης Αμπεριάδης, “Μια προσφυγική οικογένεια στο ορεινά του Νομού Καβάλας 1922-1952”, ΙΛΑΚ, Καβάλα 1994, σελ.57-58).
2. Στον εποικισμό της περιοχής από βούλγαρους κατοίκους. Το βουλγαρικό κράτος κατέβαλε κολοσσιαίες προσπάθειες να αλλοιώσει τη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού της περιοχής με δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν η παρότρυνση μετακίνησης κατοίκων του κυρίως βουλγαρικού κράτους προς την “νεοαπελευθερωθείσα περιοχή” και ο δεύτερος ήταν ο εξαναγκασμός των Ελλήνων κατοίκων να υπογράψουν δήλωση βουλγαρικής εθνικότητας. Για το πρώτο σκέλος του εποικισμού εφημερίδες της εποχής κατακλύζονταν από δηλώσεις και άρθρα που προέτρεπαν στην μετανάστευση προς την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Φίλωφ σε συνέντευξη του στη γερμανική εφημερίδα Μπέντσεν Τσάιτουγκ (19 Νοεμβρίου 1941) καθόριζε το εποικιστικό πρόγραμμα: “Αρχίζει ο εποικισμός εις την περιοχήν του Αιγαίου πελάγους, διότι το ζήτημα εκεί είναι επείγον...Θα εποικιστούν με τη βοήθεια εξαιρετικών μέτρων της κυβερνήσεως κατά τα επόμενας εβδομάδας και μήνας χιλιάδες βουλγαρικαί οικογένειαι.” Η μετακίνηση πριμοδοτήθηκε με αγορά κατοικιών σε ελάχιστη αξία, φοροαπαλλαγές και δωρεάν μεταφορά στους νέους τόπους. Μολαταύτα ο εποικισμός έβαινε βραδύτατα. Στη νέα βουλγαρική απογραφή της περιοχής “Αιγαιίς” στις 19/02/1942 (εφημερίδα Ζορά) ο νέος πληθυσμός κατά τους Βουλγάρους ανέρχεται σε 400.000 Έλληνες, 80.000 Βούλγαρους, 70.000 Μουσουλμάνους και 40.000 υπόλοιπους άλλες εθνικότητες. Όσον αφορά τον εξαναγκασμό των Ελλήνων να υπογράψουν δήλωση βουλγαρικής εθνικότητας, πλήθος διαταγμάτων δεν επέτρεπε στους Έλληνες να κάνουν το παραμικρό (έναρξη επιχειρήσεων, αγοραπωλησία εμπορευμάτων και αγροτικών προσόντων, λήψη εγγράφων από τον κρατικό μηχανισμό) χωρίς να έχουν τη βουλγαρική υπηκοότητα.
3. Στην πλήρη ένταξη της εκπαίδευσης της περιοχής, στο βουλγαρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η βουλγαρική προπαγάνδα θεωρούσε την εκπαίδευση κορωνίδα του γρήγορου και αποτελεσματικού εκβουλγαρισμού της περιοχής, όπως ήταν φυσικό, και γι' αυτό έδωσε μεγάλο βάρος και χρηματοδότησε αφειδώς τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Πρωθυπουργός της χώρας Μπόγκνταν Φίλοφ ήταν ταυτόχρονα και Υπουργός Εθνικής Παιδείας. Με απόφαση του Υπουργείου λοιπόν συστάθηκε η Ενιαία Εκπαιδευτική Περιφέρεια Αιγαίου που εντάχθηκε συμφώνως με τον διοικητικό διαχωρισμό, στην 4η εκπαιδευτική περιοχή. Έδρα της καθώς και έδρα του Περιφερειακού Σχολικού Επιθεωρητή ορίστηκε η Ξάνθη. Τα σχολεία οργανώθηκαν στο βουλγαρικό πρότυπο δηλ. Βασικό 1η-4η τάξη, προγυμνάσιο 5η-8η τάξη και Γυμνάσιο 9η-11η τάξη.  Στα σχολεία της νέας επαρχίας μεταφέρθηκαν ορφανοί και άποροι μαθητές από το εσωτερικό της Βουλγαρίας και σ' αυτά φοιτούσαν όσα Ελληνόπουλα το επιθυμούσαν, τα οποία βαφτίζονταν Βουλγαρόπαιδες της Ελληνικής Μακεδονίας, ενώ τα παιδιά των Αρμενίων και των Τούρκων μπορούσαν να πηγαίνουν στα δικά τους σχολεία, τα οποία διατηρήθηκαν. Αντίθετα τα παιδιά των Πομάκων φοιτούσαν υποχρεωτικά σε βουλγαρικά σχολεία, που λειτούργησαν στα χωριά τους. Οι δάσκαλοι από την Βουλγαρία για να δελεαστούν, λάμβαναν ειδικά προνόμια όπως αύξηση μισθού κατά 5.000 λέβα, έξτρα πριμ, δωρεάν βιβλία, κατάληψη θέσης χωρίς διαγωνισμό. Οι Έλληνες μαθητές διδάσκονταν υποχρεωτικά βουλγαρικά τραγούδια, τον Εθνικό Ύμνο και τον Ύμνο του Βασιλέως καθώς και την καθημερινή προσευχή. Πάντως το αφομοιωτικό σχέδιο του Υπουργείου δεν φάνηκε πολύ αποτελεσματικό, γιατί οι γονείς προτιμούσαν τα παιδιά τους ανεκπαίδευτα παρά Βουλγαρόπαιδες. (το 1942 ο αριθμός των ελληνικών σχολείων ήταν 1042 έναντι 173 βουλγαρικών, ενώ οι μαθητές αντίστοιχα μειώθηκαν την ίδια χρονιά σε μόλις 11.021 από 137.614 που ήταν προπολεμικά). (Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, 2002:84-95).
4. Στον πλήρη έλεγχο των συναλλαγών, του νομίσματος, του εμπορίου και της φορολογίας. Είναι γεγονός ότι στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη η ελληνικές κυβερνήσεις από το 1922 έως το 1936, χρηματοδότησαν τεράστια αναπτυξιακά έργα, αντιπλημμυρικά, αρδευτικά, έργα οδοποιίας κλπ, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γηγενών αλλά κυρίως των προσφύγων, για να θεωρήσουν τη νέα τους γη πατρίδα. Οι Βούλγαροι λοιπόν έπρεπε να ασκήσουν τιτάνιες προσπάθειες εκβουλγαρισμού στη βάση του ελέγχου της οικονομίας και της ανάπτυξης. Για αυτό το λόγο προέβησαν σχεδόν άμεσα στην κατάργηση της δραχμής, του εθνικού νομίσματος των Ελλήνων. Από τις 6 έως τις 19 Ιουνίου κλήθηκαν ιδιώτες και επιχειρήσεις να καταθέσουν στην Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας  νομίσματα αξίας 100 δραχμών και πάνω, ενώ στις 19 Ιουνίου η δραχμή κηρύχτηκε άκυρη. Οι κάτοικοι κλήθηκαν να ανταλλάξουν τις δραχμές με λέβα και εισέπρατταν μόνο το 60% της αξίας, ενώ για το υπόλοιπο 40% λάμβαναν κρατικές ομολογίες. Τα βιβλία και τα ταμεία των ελληνικών τραπεζών κατασχέθηκαν υπέρ του βουλγαρικού δημοσίου. Η μέγιστη ανάληψη από ιδιώτη ορίστηκε στα 2.000 λέβα και οι αγοραπωλησίες γης στην περιοχή Αιγαίου γινόταν μόνο σε βούλγαρους αγοραστές. Επιπλέον οι επιχειρήσεις έπρεπε να προσαρμόσουν τα καταστατικά και τα εταιρικά τους συμβόλαια στις διατάξεις του βουλγαρικού νόμου. Η φορολογία που επιβλήθηκε στους Έλληνες κατοίκους ήταν εξοντωτική. Οι δημεύσεις περιουσιών, κτημάτων, καταστημάτων αλλά και προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής ήταν καθημερινές. Απαγορεύθηκε η άσκηση του επαγγέλματός τους σε ιατρούς, δικηγόρους, φαρμακοποιούς και λοιπούς επιστήμονες και η προπαγάνδα επέβαλλε την αντικατάσταση όλων των πινακίδων καταστημάτων και υπηρεσιών με αντίστοιχες στην βουλγαρική. Χαρακτηριστικές οι εικόνες από την καθημερινή ζωή κατά τη διάρκεια της κατοχής. Η ίδια σκληρή προπαγάνδα επέβαλλε ταμπέλες σε εμπορικά καταστήματα “ομιλείτε βουλγαρικά”, ενώ χαρακτηριστική είναι και η διαφήμιση στην εφημερίδα της Καβάλας Belomorie “Ταξιδεύετε και εμπιστεύεστε τα προϊόντα σας μόνο σε βουλγαρικά πλοία”.(Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, 2002:107-114).  Η σκληρότητα της καθημερινότητας απεικονίζεται έντονα σε δυο χωρία από το προαναφερθέν βιβλίο του Παναγιώτη Αμπεριάδη: “Αρχές Ιουνίου του 1941 η ζωή εξακολουθούσε τον ρυθμό της. Η τάξη αποκαταστάθηκε εν μέρει και η λαϊκή αγορά της Χρυσούπολης λειτουργούσε κανονικά. Η δραχμή κυκλοφορούσε ακόμη, αλλά η αξία της κάθε μέρα έπεφτε, έως ότου σε τρεις τέσσερις μήνες εκμηδενίστηκε. Αντικαταστήθηκε από το λέβα, το εθνικό νόμισμα των Βουλγάρων............ Στην πόλη της Καβάλας όμως το πρόβλημα της πείνας ήταν εντονότερο. Οι Αρχές έδιναν διακόσια γραμμάρια καλαμποκίσιο ψωμί τη μέρα το οποίο φυσικά δεν ήταν αρκετό. Έτσι παρατηρήθηκε το γεγονός της εξόδου των Καβαλιωτών προς την ύπαιθρο για την αναζήτηση τροφής. ”. (Παναγιώτης Αμπεριάδης, “Μια προσφυγική οικογένεια στο ορεινά του Νομού Καβάλας 1922-1952”, ΙΛΑΚ, Καβάλα 1994, σελ.58).“Το 1942 ήταν το σκοτεινότερο έτος του πολέμου. Τώρα, το μόνο ζήτημα που μας απασχολεί είναι το πρόβλημα της πείνας. Στα σπίτια, στα καφενεία, στην πλατεία, στους δρόμους όλοι συζητάνε για την πείνα. Στην αγορά της Χρυσούπολης δεν υπάρχει κανένα αγαθό για να πουληθεί. Το σιτάρι το κατέσχεσαν το περασμένο καλοκαίρι οι Βούλγαροι, το καλαμπόκι πουλιέται στη μαύρη αγορά με ογδόντα-εκατό λέβα και αυτό όχι σε ικανοποιητικές ποσότητες. Μας βρίσκεται όμως αρκετό γάλα, αγελαδινό ή κατσικίσιο το οποίο αποτελεί τη βασική μας διατροφή........ Όταν επιδεινώθηκε η κατάσταση, ομάδες κατοίκων των γύρω χωριών αλλά και από την Καβάλα κατέκλυσαν το χωριό μας. Όλοι αυτοί ζητούσαν λίγο ψωμί για να κορέσουν την πείνα τους. Ήταν αποκαρδιωτικό και σπαρακτικό το θέαμα κινούμενων σκελετών για την αναζήτηση τροφής......... Η τρομοκρατία όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά και εντείνεται καθημερινά. Οι Βούλγαροι έλεγχαν τα πάντα, την δημόσια διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση, την αστυνομία και φυσικά τον στρατό και την δικαιοσύνη. Η υποτυπώδης λειτουργία της τελευταίας στα μέρη μας, την έκανε σχεδόν ανύπαρκτη. Όσο για κοινωνική πρόνοια και δημόσια έργα, δεν μπορούσε να γίνει ούτε κουβέντα. Τα πράγματα όμως για τον κόσμο ήταν τραγικά, όσον αφορά το οικονομικό. Προείχε η επάρκεια του ψωμιού, όλα τα υπόλοιπα έρχονταν σε δεύτερη μοίρα. Όλα υποφέρονταν εκτός βέβαια από το θάνατο. Ο θάνατος από ασιτία είναι φρικτότερος όλων. Ο δυνάστης πήρε στα χέρια του όλη την οικονομική ζωή του τόπου. Την διαχείριση όλων των μικροβιοτεχνιών και των μικροεπιχειρήσεων τις ανέλαβαν Βούλγαροι επαγγελματίες. Ακόμη και τα πιο εύφορα χωράφια του κάμπου, παραχωρήθηκαν σε Βουλγάρους εποίκους. Ο εκβουλγαρισμός σε τέλεια και μελετημένη εφαρμογή. Παράλληλα ο δυνάστης έδιωξε βίαια όλους τους δημόσιους υπαλλήλους, τους διανοούμενους και κυρίως τους στρατιωτικούς στην Γερμανοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, στη προσπάθεια του να αποθαρρύνει τον απλό λαό, πράγμα που το πέτυχε απόλυτα. Ύστερα από τον αποδεκατισμό του πληθυσμού, στα μέρη μας παρέμεινε η μεγάλη μάζα του απλού λαού, του κόσμου που αγαπά τις παραδόσεις και τον τόπο του πολύ, πιστά και με μεγάλη ανιδιοτέλεια. Νέοι Απόστολοι της ιδέας του Ελληνισμού εμφανίστηκαν μέσα από αυτές τις μάζες. Άνθρωποι με μόρφωση του δημοτικού σχολείου, έπιαναν τον σφυγμό του κόσμου και με την ενθάρρυνση, την πίστη για την δίκαιη έκβαση του αγώνα και το σπουδαιότερο με τη διάδοση επιθυμητών ειδήσεων από τα μέτωπα του πολέμου, διογκωμένων τις περισσότερες φορές, πέτυχαν το έργο τους, δηλαδή αρχικά την συγκράτηση και αργότερα την αναπτέρωση του ηθικού του λαού με την βεβαιότητα πως πλησιάζει η άγια μέρα της απελευθέρωσης. Με το όραμα της άγιας αυτής μέρας περνάει ο κόσμος τη δύσκολη εποχή που διανύουμε”. (Παναγιώτης Αμπεριάδης, “Μια προσφυγική οικογένεια στο ορεινά του Νομού Καβάλας 1922-1952”, ΙΛΑΚ, Καβάλα 1994, σελ.164).

Παλαιοκράτορες, γαντζωμένοι στην εξουσία ενωθείτε!

Κι ενώ ο προεκλογικός αγώνας βρίσκεται στο απόγειό του και σε λίγο καιρό εισέρχεται στην τελική του ευθεία, ξαναμπαίνουμε ως πολίτες στο ίδιο έργο θεατές. Έργο χιλιοπαιγμένο στα καφενεία και σε “κρίσιμα” σπίτια, όλου του Δήμου Νέστου εν προκειμένω, με ανθρώπους φθαρμένους, να συγκεντρώνουν γύρω τους, τους γνωστούς-αγνώστους των χωριών και της πόλης και για ακόμη μια φορά να προσπαθούν, να τοποθετήσουν τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις. Για ακόμη μια φορά να προσπαθούν να ελέγξουν την “κατάσταση”. Τα μέσα και οι μέθοδοι ίδια, ίσως και σκληρότερα από άλλες φορές. Εκβιασμοί, απειλές, παλαιοκομματικές τακτικές μαντρώματος, τάξιμο θέσεων και αμοιβών, οικογενειοκρατία και άλλα.

Στην εποχή που ο νέος του Δήμου μας είναι 65% άνεργος και η απαξίωση της κεντρικής πολιτικής σκηνής, την οποία εκφράζουν οι φθαρμένοι παλαιοκράτορες, στα μέγιστα, δεν φαίνεται να βάζουν μυαλό. Θεωρούν πως η συγκέντρωση “ψηφαλακίων” θα είναι το ίδιο εύκολη όπως και τις άλλες φορές, θεωρούν πως η ανάγκη και η αγανάκτηση του κόσμου είναι εύκολα εξαγοράσιμη, θεωρούν εντέλει πως ακόμη και σήμερα ο λαός τρώει κουτόχορτο.

Κύριοι εσείς που απαξιώνετε την ελευθερία σκέψης, δράσης και επιλογών του χιχλιοχαστουκισμένου απο τις επιλογές της εξουσίας λαού, εσείς που νομίζετε ότι η βούληση και η συνείδηση καταπατάται με τακτικές που ο ίδιος ο λαός έστειλε στην σύνταξη και την αποστρατεία γελιέστε. Ήρθε ο καιρός που δεν μπορείτε να τα ελέγξετε όλα αυτά όπως τον παλιό καλό καιρό. Ελαφρώς ή βαρέως θα φανεί, τρέμει (ίσως και φεύγει) η γη κάτω απ' τα πόδια σας. Είναι ίσως η πρώτη φορά στα χρονικά που δεν μπορείτε να μετρήσετε με σιγουριά τα κουκκιά, γιατί απλά απέναντί σας δεν υπάρχουν κουκκιά ή ρεβύθια. Υπάρχουν πολίτες οι οποίοι καταπατήθηκαν απ' το φθαρμένο σύστημα που εκφράζετε και σας εκφράζει. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΤΕΛΟΣ! Αν θέλετε να κάνετε μια πράξη προς το συμφέρον σας και το συμφέρον της κοινωνίας του Νέστου μπείτε στη διαδικασία της απόσυρσης των απολιθωμένων τακτικών σας ή ανοίξτε τα αυτιά σας σε προτάσεις, ιδέες, τακτικές που αλλάζουν τον τρόπο άσκησης της πολιτικής και δίνουν τα σκήπτρα στους πολίτες.

Απέναντι σε όλα αυτά η νέα αυτοδιοικητική κίνηση πολιτών Νέστου, η οποία δουλεύει σε πλήρη ανάπτυξη αυτή τη στιγμή, με ομάδες ενδιαφερομένων πολιτών, για τη διαπίστωση των προβλημάτων του Δήμου αλλά και την επεξεργασία προτάσεων με σκοπό την κατάρτιση ενός ρεαλιστικού προγράμματος. Η λάσπη; Τ ό ν ο ι και μάλιστα στον ανεμιστήρα. Και τι δεν επιστρατεύτηκε από τους γνωστούς γαντζωμένους στην εξουσία.

• Ο επικεφαλής είναι ξένος μας είπαν. Κατέρρευσε ως χάρτινος πύργος.
• Είστε περιχαρακωμένη ομαδούλα μας είπαν. Ελάτε στις ομάδες που συμμετέχουν απλοί πολίτες για να δείτε ποιός είνα περιχαρακωμένος και ποιός ανοιχτός, πόσοι άνθρωποι λένε την άποψή τους ελεύθερα και ποιοί και πόσοι συμμετέχουν.
• Μετά την τηλεοπτικη εμφάνιση του επικεφαλής, μας είπαν: “ώπα κάτι γίνεται εδώ, σοβαρός άνθρωπος, ωραίος για αρχηγός, ωραία τα λέει αλλά έκθεση ιδεών αναπτύσσει”. Δεν αναπτύσσει τίποτε άλλο παρά τις θέσεις της ομάδας από την αρχή μέχρι και εντεύθεν, τα όνειρα των ανθρώπων που ενώθηκαν με μόνο σκοπό το καλό της πόλης και χωρίς την προώθηση κανενός προσωπικού ή ομαδικού συμφέροντος.
• Διασπάτε τη “δημοκρατική παράταξη” μας είπαν. Ποιά είναι επιτέλους αυτή η δημοκρατική παράταξη; Ποιός την εκπροσωπεί; Ποιός την υπερασπίζεται ή την υπερασπίστηκε στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν; Σε δημοτικές εκλογές είμαστε κύριοι. Εδώ δεν χωρούν παρατάξεις. Άσε που κατέρρευσαν συνολικά. Εδώ υπάρχουν πολίτες με προβλήματα που θέλουν πια να εκφράζονται και όχι να τους χτυπούν στην πλάτη κάθε τέσσερα χρόνια.

Τους πειράζει ότι δεν τάζουμε και παρόλα αυτά συγκεντρώνονται άνθρωποι γύρω μας, τους πειράζει που δεν έχουμε μηχανισμό αλλά παρόλα αυτά βρίσκουμε ανθρώπους, τους πειράζει που δεν μπορούν να βρουν ούτε ένα ψεγάδι ατιμίας, ψεύδους ή λαμογιάς στις εως τώρα πορείες μας, τους πειράζει ότι σχηματίζουμε και εκφράζουμε πολιτικό λόγο ικανό να “μιλήσει” στην ψυχή του λαού.

Καλοδεχούμενη η άποψη και η κριτική κάθε ελεύθερου πολίτη. Για τους παλαιοκράτορες όμως: Εσείς τη “δουλειά” σας κι εμείς το δρόμο μας! Και ο νοών νοείτω...

Παναγιώτης Αμπεριάδης

Μέλος της νέας αυτοδιοικητικής κίνησης πολιτών Νέστου.

Πώληση της Αγροτικής τράπεζας στη Πειραιώς.

Μέχρι τα τέλη Ιουλίου 2012 είχε προθεσμία η κυβέρνηση να βρει λύση ή να κλείσει την Αγροτική Τράπεζα, καθώς οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ήταν ειλημμένες για να «τελειώνει με το πρόβλημα» όπως το αποκαλούσε η Τρόικα. Με την πώληση της Αγροτικής Τράπεζας στην Πειραιώς που ανακοινώθηκε μέσα στο κατακαλόκαιρο του 2012 η κυβέρνηση της χώρας έκανε το “αποφασιστικό” βήμα και έδειξε τα δόντια της στο ζήτημα των βίαιων αποκρατικοποιήσεων-ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας επί πινακίου φακής.

Όπως ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδας, απορροφάται το υγιές κομμάτι του τμήματος της Αγροτικής τράπεζας από την Πειραιώς, ενώ το «κακό» κομμάτι που περιλαμβάνει προβληματικά δάνεια περνά σε εκκαθάριση.

Για μία ακόμη φορά τα παράσιτα της νεοελληνικής πολιτικής σκηνής επέβαλλαν τους όρους τους πάνω στην κοινωνία αλλά και στον τόπο γενικότερα. Δυστυχώς τον πιο παραγωγικό  τόπο,  εκείνο που αποτελεί ζωτικής σημασίας για την (υγιή και όχι μεταλλαγμένη  αγροτική παραγωγή και στήριξη της κοινωνίας. Αν το  αγροτικό “περιουσιολόγιο” περάσει/πέρασε  στα χέρια των ελάχιστων παρασίτων θα μιλάμε για συγκλονιστικές ομοιότητες με την πρώτη εποχή του ελληνικού κράτους μετά το τέλος της Οθωμανικής κυριαρχίας, όπου οι τσιφλικάδες έλεγχαν με ακραίο τρόπο(πιο ήπιοι οι Οθωμανοί στην διαχείριση των αγροτών) τόσο την παραγωγή όσο και την ιδιοκτησία, σήμερα θα ελέγχουν και την ποιότητα(μεταλλαγμένα) της παραγωγής…

H Αγροτική είχε το2011 κεφαλαιακή επάρκεια 12 % πανω από το μέσο όρο της Ε.Ε αρα ήταν βιώσιμη κάτι που ανατράπηκε την τελευταία στιγμή με απόφαση του Βενιζελου που την εισήγαγε στο κούρεμα του PSI και την εξαίρεσε από την ανακεφαλαίωση των τραπεζών ως μη..βιώσιμη. Προφανώς η Αγροτική είχε όλα τα στοιχεία μιας υγιούς τράπεζας σε σχέση με το διαρκές τραπεζικό,  αλλά τόσο απαραίτητο για αυτούς ναυάγιο, του Σάλλα.

Μία οικογενειακή τράπεζα, αυτή του Σαλλα και μιας οικογένειάς γνωστής για την επιρροή της στην εκάστοτε εξουσία, του χαρίστηκε μία από τις πιο στρατηγικές κρατικές τράπεζες και μάλιστα εκείνα τα οικονομικά στοιχεία που είναι μόνο θετικά και κερδοφόρα και στρατηγικής σημασίας για την επιβίωση ενός ολόκληρου λαού.  Ο Σάλλας, γνωστός δημόσιος υπάλληλος, έγινε επιχειρηματίας με το χρίσμα των πολιτικών ηγεσιών της μίζας καθώς και μίας ομάδας επιχειρηματιών που σήμερα συνδιαμορφώνουν και επιβάλλον στην Ελλάδα το φασιστικό καθεστώς του Μνημονίου. Ομάδα που με συμμετοχή σε διάφορα κέντρα αποφάσεων και

Στο βιογραφικό  της Πειραιώς εκτός από τα επιχειρηματικά παράσιτα που εδώ και δεκαετίες κατακλέβουν στυγνά των ελληνικό λαό και τις δημόσιες  καταθέσεις του(δημόσια ταμεία και επιχειρήσεις) θα βρει κανείς ενδιαφέροντα στοιχεία.  Την  «απορρόφηση» της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης,  και της  ΕΤΒΑ. Οι παλαιότεροι θυμούνται την ΕΤΒΑ ως τράπεζα που στήριζε με κεφάλαια μόνο επιχειρηματίες, όλα θα περάσουν στην οικογενειακή επιχείρηση του Σάλλα και της επιχειρηματικής ομάδας που τον προωθεί .

Χαρίστηκε στην ουσία στον κο Σάλλα και στους εντολείς του μια τεράστια περιουσία έναντι του ευτελούς αντιτίμου των 95 εκ. ευρώ. Μια περιουσία σχεδόν ανεκτίμητη οικονομικά (τα κτίρια μόνο στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη κοστολογούνται περί το 1 δις ευρώ, σκεφτείτε τον πολλαπασιασμό επί 1600 κτίρια) αλλά σίγουρα ανεκτίμητη με βάση ιστορικά και πολιτιστικά κριτήρια.

Τρανό παράδειγμα κι εδώ ερχόμαστε στις προεκτάσεις της πώλησης της Αγροτικής στον τόπο μας, το ιστορικό κτίριο της ΑΤΕ στην πρωτεύουσα του δήμου μας την Χρυσούπολη. Το κτίριο λοιπόν στο οποίο στεγάζεται η Αγροτική τράπεζα και σε λίγο καιρό θα στεγαστεί μόνο η τράπεζα Πειραιώς, έχει την δικιά του πλούσια ιστορία και αλίμονο αν δεν την γνωρίζουμε. Σήμερα παραθέτω ορισμένα ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η αξία και αυτού του υποκαταστήματος δεν εκτιμάται με χρήματα. Το κτίριο λοιπόν φέρει έτος ανέγερσης το 1924¹ και αποτέλεσε την οικία Ζαχαριάδη, το “στολίδι” υποτίθεται του τεράστιου συγκροτήματος Ζαχαριάδη το οποίο συμπεριελάμβανε όλο το οικοδομικό τετράγωνο από την Ατε μέχρι τη γωνία της σημερινής ALPHA BANK και από πίσω όλο το τετράγωνο της πλατείας Παπανδρέου ίσως και μέρος του δημοτικού πάρκινγκ. Στην έκταση αυτή εκτεινόταν όλες οι καπναποθήκες του Ζαχαριάδη που μαζί με το κτίριο της ΑΤΕ αποτελούσαν το συγκρότημα (Εικ.2). Την περίοδο 1941-1946 το κτίριο της ΑΤΕ χρησιμοποιήθηκε ως διοικητήριο “επαρχείο” από τους Βούλγαρους κατακτητές και στεγάστηκαν εκεί τα γραφεία της ΟΧΡΑΝΑ της στυγερής βουλγάρικης αστυνομίας απόδειξη η εικόνα 1 που μας παραχώρησε ο κος Χρήστος Γκόρδης από το σύλλογο Ηπειρωτών. Στα υπόγεια του κτιρίου αυτού όπως και των παράπλευρων καπναποθηκών φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν άγρια από τους Βούλγαρους κατακτητές εκατοντάδες αγωνιστές Έλληνες πατριώτες που αντιδρούσαν στην κατοχή. Το 1946 στεγάστηκε για λίγους μήνες το διοικητήριο της “αυτοδιοίκησης” κατά το καθεστώς της διακυβέρνησης από το ΕΑΜ αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους κατακτητές και μέχρι τη Βάρκιζα. Κατά την περίοδο αυτή φυλακίστηκαν στα υπόγεια του εν λόγω κτιρίου, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν άνθρωποι που κατά τους διοικούντες συνεργάστηκαν με το καθεστώς των κατακτητών και αποτέλεσαν προδότες του Έθνους². Αυτή η τεράστια ιστορία του τόπου μας πουλήθηκε μαζί με πολλά άλλα σε μια νύχτα από Παρασκευή απόγευμα εως Δευτέρα πρωί και κανείς δεν αντέδρασε. Ιδίως στον τόπο μας δεν είδαμε καμία φωνή αντίδρασης στο τεράστιο σκάνδαλο από επίσημα χείλη, εκλεγμένων ταγών του τόπου παρά μόνο μια ανακοίνωση της Τ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ Νέστου και αυτή χωρίς καμία αναφορά στις τοπικές ιστορικές και πολιτισμικές προεκτάσεις του γεγονότος. Μας έγινε συνήθεια μάλλον να πουλάμε την ιστορία μας, τη δημόσια περιουσία μας, να πολτοποιούμε και να ισοπεδώνουμε κάθε κληρονομιά των προγόνων μας, οπότε τα θεωρούμε όλα φυσιολογικά. Δεν έμειναν φρένα στον δρόμο προς τον γκρεμό πια.......

1. Χρήστος Κοζαρίδης Επαρχία Νέστου Απο τα ομηρικά χρόνια ως το 1940 σελ 106,107.
2. Μανόλης Βάλλας προφορική μαρτυρία στον γράφοντα.

Ο ιδιώτης μπούφος

Γράφει ο Τάσος Σαλαμπάσης
φιλόλογος
Εφημερίδα ΑΙΧΜΗ Νέστου 26/06/2013

Ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο του Περικλή αναφέρει ως ιδιώτες τους αθηναίους πολίτες που δεν ασχολούνται με τα κοινά. Και επιλέγει αυτόν το μειωτικό χαρακτηρισμό, γιατί στην πόλη-κράτος της Αθήνας η μη συμμετοχή στα του δήμου αποτελεί πράξη ασύμφωνη με την έννοια, αλλά και –κυρίως- την ύπαρξη της ίδιας της δημοκρατίας. Ο ιδιώτης (αυτός που ασχολείται μόνο με τα ίδια, τα προσωπικά), λοιπόν, είναι ένα απολίτικο ον, μία απολιτικοποιημένη μονάδα, αδύνατον να γίνει κατανοητή η αδράνειά του από τους άλλους αθηναίους συμπολίτες του και γι αυτό θεωρείται άπολις, απόβλητος, άχρηστος, κενός.

Στην εποχή μας φυσικά η έννοια και το περιεχόμενο της λέξης έχει πάρει άλλες διαστάσεις. Ο ιδιώτης στις μέρες μας δεν αποτελεί πλέον μειωτικό χαρακτηρισμό, αντίθετα συνιστά και αξία με οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Μόνο που δυστυχώς αυτός ο τύπος πολίτη –κι επιτρέψτε μου την αυθάδεια- έχει τα χαρακτηριστικά ενός «μπούφου». Μ’ άλλα λόγια μιλάμε για τον «υπέροχο» τύπο ανθρώπου που θα μπορούσε και να ονομαστεί ως «ιδιώτης μπούφος».

Αυτός στέκεται απέναντι στα γεγονότα, τις εξελίξεις και τα κοινωνικά τεκταινόμενα με την ίδια αμηχανία που στέκεται κι απέναντι στο άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, αν ποτέ επισκεφτεί το παρισινό Μουσείο του Λούβρου σε κάποιο ταξίδι του στη γαλλική πρωτεύουσα. Με μάτια εκστατικά, σχεδόν γουρλωμένα, καταπίνει βουλιμικά την ομορφιά της αρχαίας θεάς. Κάτι βαθιά μέσα του τον κάνει να συγκινείται μπρος στη θέα της, αλλά του είναι ιδιαιτέρως δύσκολο να αντιληφθεί τι είναι αυτό και ίσως του είναι κι αδιάφορο να το αναζητήσει. Ωστόσο, μια κάποια κοινωνική μάθηση και μια εξόχως επιφανειακή γνώση του επιβάλλουν να υπερβάλλει στη διατύπωση της όποιας εκτίμησης τρέφει για την εικόνα του αρχαίου αγάλματος. Στην πραγματικότητα βέβαια η μόνη αυθεντική αντίδρασή του απέναντι στην Αφροδίτη της Μήλου είναι και η αντανακλαστική αντίδραση να ερεθίζεται από τη γύμνια της. Η χριστιανική του όμως ηθική κι ο πουριτανισμός του τον κάνουν να ντρέπεται για αυτό. Έτσι, κι αφού περάσει το χρονικό όριο που του έμαθαν να αφιερώνει σε μνημεία τέτοιου μεγέθους, αποχωρεί για να μειώσει την ένταση που του δημιούργησε η αναμέτρηση με αυτό το δυσνόητο θέαμα.

Κατά τον ίδιο τρόπο αυτός ο «ιδιώτης μπούφος» στέκεται απέναντι στη δημοκρατία. Εξ αρχής του έμαθαν να την αντιμετωπίζει ως τοτέμ. Την κριτική που της ασκούν κάποιοι τη θεωρεί επικίνδυνη. Για αυτό ο Πλάτωνας κι ο Αριστοτέλης κάποιες φορές του είναι αντιπαθητικοί. Απ’ την άλλη κι η απόλυτη εφαρμογή της δημοκρατίας τον τρομάζει ακόμα περισσότερο, γιατί μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο δεν ξέρει τη θέση και το ρόλο του.

Εσχάτως μάλιστα αυτός ο «ιδιώτης μπούφος» έχει υιοθετήσει και μία απέχθεια προς τις ιδεολογίες. Δηλώνει σε συζητήσεις «ανένταχτος» κι «ακομμάτιστος». Στην πραγματικότητα δεν αποδέχεται καμία ιδεολογία γιατί ποτέ δεν μπήκε στον κόπο να τη γνωρίσει, να τη μάθει, να εντρυφήσει σ’ αυτήν. Αντίθετα τα ιδεολογήματα του συρμού και τα διαφημιστικού τύπου συνθήματα των διαμορφωτών της κοινής γνώμης του είναι πολύ πιο ελκυστικά, γιατί ως κενά περιεχομένου του είναι και πιο εύπεπτα και πιο ακίνδυνα, αφού δεν παίρνει καμία ευθύνη.

Τέλος ο συμπολίτης για αυτόν τον «ιδιώτη μπούφο» είναι απλώς ακόμα ένα πρόβλημα. Είναι ένας άλλος ανταγωνιστής σε μία σκακιέρα, όπου όλα τα πιόνια είναι αντίπαλα μεταξύ τους. Οι συμμαχίες, οι συνεννοήσεις, οι συγκλίσεις, ο διάλογος για αντιμετώπιση κοινών ζητημάτων είναι ξένα προς τη νοοτροπία του. Γι αυτό και ο «άλλος» είναι άξιος της κατανόησης και της συμπάθειάς του μόνο όταν βρίσκεται ή σε πολύ κατώτερη απ’ αυτόν θέση ή όταν βρίσκεται πολύ μακριά. Μάλιστα τότε επιδίδεται με ιδιαίτερη επιτυχία σε τηλε-μαραθωνίους αγάπης και συμπαράστασης.

…Τα βήματά του στο Λούβρου αντηχούν περιέργως μοναδικά κι απόκοσμα σαν να περπατά μόνο αυτός στους διαδρόμους του μουσείου. Καθώς πλησιάζει προς την έξοδο νιώθει ακόμα την ανάμεικτη αίσθηση που του προκάλεσε αυτό το «παλιο-άγαλμα». «Στο κάτω-κάτω είναι δικό μας», σκέφτεται με μια κάπως εθνική έπαρση κι ανακουφίζεται χωρίς να ξέρει το γιατί. Εξάλλου σε λίγο θα είναι στο ξενοδοχείο του και θα πίνει σαμπάνια. Έπειτα θα βγάλει όσες φωτογραφίες μπορεί από αυτό του το ταξίδι στο Παρίσι και θα τις ανεβάσει στο facebook…

Το μαύρισμα της οθόνης και οι προεκτάσεις του

Το γεγονός ότι η Ευρώπη αποτελεί ένα συνονθύλευμα λαών με διαφορετικές αντιδράσεις καθώς και αντανακλαστικά σε σοβαρά ζητήματα που έχουν προκύψει κατά καιρούς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι γνωστό τοις πάσι. Επίσης το γεγονός ότι η Ευρώπη δημιουργήθηκε με άλλες αρχές δηλαδή με την προοπτική της κοινωνίας των εθνών και άλλες αρχές πρεσβεύει τώρα όπως την καταδυνάστευση των λαών του νότου από την επικυρίαρχη Γερμανία και τον οικονομικό πόλεμο που αυτή έχει κηρύξει κατά των πάντων, είναι επίσης πασιφανές.

Όμως ένα ζήτημα όπως αυτό που προέκυψε την προηγούμενη εβδομάδα, το οποίο έκανε το γύρο του κόσμου μέσα σε λίγες ώρες, το κλείσιμο της ΕΡΤ, η απόφαση μετά από ομολογία του, του ίδιου του πρωθυπουργού της χώρας, το 'τσαμπουκαλίδικο' μαύρισμα της οθόνης, θα περίμενε κανείς να αντιμετωπιστεί από τους απανταχού δημοκράτες, όπως αντιμετωπίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Δηλαδή με απορία, με θλίψη, με οργή, με άμεση αντίδραση και πλατειές απεργιακές κινητοποιήσεις.

Αυτή όμως η αισχρή πράξη της ελληνικής κυβέρνησης ή μάλλον ενός κομματιού αυτής, αποτέλεσε τη σύγχρονη λυδία λίθο, για να καταλάβουμε πια με σαφήνεια, την άποψη για τη χώρα μας, των ευρωπαίων με βάση τον νέο πολιτικό και πολιτισμικό χάρτη. Και εξηγούμαι. Την επομένη του κλεισίματος της ελληνικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, με μια απόφαση που ελήφθη το πρωί, ανακοινώθηκε το μεσημέρι και πραγματοποιήθηκε με περισσό ζήλο λίγο πριν τα μεσάνυχτα, οι γαλλικές εφημερίδες Libération και l'Humanité κυκλοφόρησαν με μαύρα εξώφυλλα, κατακεραυνώνοντας το μαύρισμα της οθόνης από τη σύγχρονη ελληνική χούντα έχοντας αντίστοιχα τίτλους:

«Ποιος έσβησε την τηλεόραση; Μετά την αναστολή λειτουργίας της δημόσιας τηλεόρασης στη μάχη κατά της λιτότητας, Αθήνα και Βρυξέλλες πετάνε η μία το μπαλάκι στην άλλη για το ποιος έχει την ευθύνη του μέτρου».(Liberation 13-06-2013)

«Ελλάδα: μαύρη οθόνη πάνω από τη δημοκρατία» (l'Humanité 13-06-2013).

Πολλά ακόμη μέσα μαζικής ενημέρωσης από την πρώτη στιγμή κάλυψαν το γεγονός της ανήθικης κυβερνητικής πράξης, στηλιτεύοντάς την, όπως για παράδειγμα η ισπανική εφημερίδα El Pais η οποια την επομένη του μαυρίσματος σημείωνε:«Η κίνηση της κυβέρνησης φέρνει και πάλι στην επικαιρότητα τη συζήτηση για το κατά πόσο είναι απαραίτητη η δημόσια ραδιοτηλεόραση. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι οφείλουν να συνδυάζουν ποιότητα στην ενημέρωση και χρηστή διαχείριση».

Σε μια βαρύνουσας σημασίας επιστολή του προς τον πρωθυπουργό της χώρας μας, ο γενικός διευθυντής του BBC Τόνι Χολ, απηύθυνε κάλεσμα προς την ελληνική κυβέρνηση να ανοίξει η ΕΡΤ.
Ο ισχυρός άντρας του βρετανικού δικτύου καταδίκασε το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης, ενώ δε δίστασε να χαρακτηρίσει την κίνηση της κυβέρνησης ως «αντιδημοκρατική» και «αντιεπαγγελματική»... Μάλιστα αναφέρθηκε προσωπικά στον Έλληνα πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, τον οποίο προέτρεψε να ανοίξει άμεσα η ΕΡΤ, καθώς όπως είπε « τα δημόσια μέσα ενημέρωσης και η ανεξαρτησία τους από την κυβέρνηση, χαρακτηρίζουν τις δημοκρατικές κοινωνίες».

Οι μόνοι πανευρωπαϊκώς αν όχι παγκοσμίως που εμφανίστηκαν την επομένη της πιο ηλίθιας πολιτικής πράξης της υπάρχουσας κυβέρνησης, ήταν, εκτός του ως μην υπάρχοντος Πρετεντέρη, ποιοί άλλοι οι Γερμανοί και συνεπακολούθως οι ουρές τους οι Αυστριακοί. Όπως αναφέρεται στο άρθρο του «ειδικού σε θέματα Μέσων Ενημέρωσης συντάκτης της Handelsblatt Hans-Peter Siebenhaar», «η ενέργεια του Πρωθυπουργού είναι λογική, δεδομένου ότι η ΕΡΤ δεν ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει από μόνη της την ‘κάθαρση’ και έτσι το κλείσιμο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ήταν η μόνη δυνατότητα που είχε η κυβέρνηση να εφαρμόσει τη μεταρρύθμιση στον τομέα αυτό». Και συνεχίζει: «Σε περιόδους κατά τις οποίες η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, δεν επιτρέπεται να υπάρχουν ταμπού. Ο κ. Σαμαράς θέλει να δημιουργήσει ένα ανεξάρτητο ίδρυμα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Αυτό αποτελεί μια καλή πολιτική είδηση για μια χώρα, στην οποία η δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση αποτελεί μπαλάκι στα χέρια των ισχυρών. Για μια λειτουργική δημοκρατία, η ύπαρξη μιας ανεξάρτητης ραδιοτηλεόρασης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Επίσης είναι ξεκάθαρο, ότι σε έναν ψηφιακό κόσμο Μέσων Ενημέρωσης με ένα πλήθος προσφορών, η σημασία της δημόσιας ραδιοφωνίας και τηλεόρασης έχει μειωθεί. Για το λόγο αυτό καθίσταται λογική η δραστική μείωση των καναλιών και του εργαζόμενου προσωπικού». Στο ίδιο ύφος κινήθηκαν και άλλες δύο γερμανικές εφημερίδες, όχι όμως το λογικότερο Spiegel.

Τα συμπεράσματα από τις παραπάνω παραθέσεις προδίδουν την αλληλουχία των γεγονότων που προηγήθηκαν της ηλίθιας αισχρής πράξης αλλά και τους νέους συσχετισμούς. Ο Σαμαράς έχει σκύψει πλήρως το κεφάλι στην κυρία Μέρκελ που με τις πρακτικές τις αναδεικνύεται σε νέο Αδόλφο Χίτλερ. Παίρνει οδηγίες και τις εφαρμόζει κατά γράμμα για να φαίνεται άριστος μαθητής. Αυτό αποδεικνύεται από την οργή κρυφή ή φανερή όλων των άλλων ηγετών συμπεριλαμβανομένων και των Ομπάμα, Πούτιν που εξ' αιτίας αυτής της συμπεριφοράς του πρωθυπουργού μας, θεωρούν ότι έχουν χάσει κάθε δυνατότητα επιρροής στη χώρα μας και κατ' επέκτασιν στην νοτιοανατολική ευρώπη. Η οδηγία λοιπόν της Φράου είναι: Καταπάτηση κάθε δικαιώματος του Έλληνα και εξαθλίωσή του, ώστε να αποτελέσει εύκολη βορά η χώρα μας στα χέρια της. Όχι εκλογές πριν τις γερμανικές, για να μη διαταραχθεί το τοπίο. Συνέχιση αυτού του ιδιότυπου δανεισμού που αυξάνει και το κεφάλαιο που χρωστάμε αλλά και τα χρεωλύσια, αποφέροντας δισεκατομμύρια στη Γερμανία. Ανελέητο τύπου Γκέμπελς επικοινωνιακό αγώνα στο εσωτερικό κατά κάθε δύναμης που εκφράζει το διαφορετικό, συνεπικουρούμενο από το εξωτερικό με διθυράμβους υπέρ της χρεοκωπημένης κατά τα άλλα κυβέρνησης.

Λογαριάζουν όμως χωρίς τον ξενοδόχο. Ξεχνούν και οι μεν του εσωτερικού (όπως οι άλλοτε κοτσαμπάσηδες) και οι δε του εξωτερικού (όπως οι άλλοτε αγγλογάλλοι), ότι η ελληνική ψυχή ξέσπασε στην Αγία Λαύρα, μετά από συσσωρευμένη καταπίεση 400 ετών και θρυαλλίδα του ξεσηκωμού πάντα είναι πράξεις όπως αυτή που αναλύθηκε παραπάνω, που ξεχειλίζουν το ποτήρι. Ας τραβούν το σκοινί τουλάχιστον μέχρι εκεί που τους παίρνει. Οι συγκεκριμένοι όμως είναι τυφλωμένοι από την έπαρση ενός ιδιότυπου “τσαμπουκά”, διανθισμένου με μπόλικη ακροδεξιά πρακτική, τύπου αλήστου μνήμης κενταύρων και rangers, που εκφράζεται από τον Μουρούτη, τον Λαζαρίδη και τον Φαήλο Κρανιδιώτη. Έρχεται το τέλος τους. Δεν τα σηκώνει τέτοια ο Δημοκρατικός Λαός.